شاید برای شما پیش آمده باشد که به مطب پزشکی مراجعه نمودید تا برای شما یک عمل زیبایی یا یکی از خدمات زیبایی را انجام دهد، اما متوجه شده‌اید که این شخص اصلا دکتر نبوده و از عنوان دکتر و پزشک سواستفاده کرده است.
اگر این شخص کاری برای شما نگرده باشد که مشکلی پیش نیامده است، اما امکان دارد آن شخص کلاهبردار یکی از خدمات زیبایی را برای شما انجام داده و اکنون آسیبی به شما وارد شده است. در چنین مواقعی به این فکر خواهید افتاد که باید از این شخص که جعل عنوان کرده شکایت کنید.
جعل عنوان در هر شغلی ممکن است رخ دهد و تنها اخصاص به حرفه پزشکی ندارد. بی‌شک در تمام طول تاریخ بشریت جعل عنوان وجود داشته و همیشه سواستفاده‌گران به دنبال راهی برای جعل کردن یک عنوان مورد اعتماد و فریب دادن مردم از طریق آن بوده‌اند.
به همین دلیل است که در تمامی جوامع برای جرم جعل و جعل عنوان مجازات‌های سخت‌گیرانه ای در نظر گرفته شده است تا به این طریق آمار وقوع این جرم کاهش پیدا کند. جرم جعل و مخصوصا جعل عنوان به اعتماد و اطمینان اجتماعی صدمه وارد می کند.
جرم جعل چیست و انواع آن کدام است؟
پیش از آنکه به بررسی جرم جعل عنوان و شکایت جعل عنوان بپردازیم بهتر است تا تعریفی از جرم جعل ارائه دهیم.
در ماده 523 قانون مجازات اسلامی جعل و تزویر به این شکل تعریف شده است:« جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.»
جرم جعل انواع مختلفی دارد که از قرار زیر است:
جعل کلی
جعل کلی به جعلی گفته می شود که شخصی کل یک سند یا نوشته را جعل کند، به طور مثال یک شناسنامه بسازد یا یک مدرک تحصیلی جعل کند و یا آن که یک سند یا نوشته‌ای را به طور کامل جعل نماید.
جعل جزئی
زمانی جرم جعل جرئی اتفاق می افتد که شخصی تنها یک قسمت و بخشی از یک سند یا نوشته را جعل نماید. مثلا امضای شخصی را در یک چک جعل کند، یا آن که مبلغ قرارداد را جعل نماید و یا حتی اقدام به جعل اثرانگشت در وصیت نامه کند.
جعل مادی
تمام موارد و مصادیقی که در ماده 523 قانون مجازات اسلامی که در فوق بیان کردیم، امده است، جرم جعل مادی محسوب می شود. یعنی چنانچه کسی نوشته، سند یا مهر شخص دیگری را بسازد و یا آن که در آن ها کارهایی مثل خراشیدن، قلم بردن، تراشیدن، سیاه کردن و غیره انجام دهد، مرتکب به جعل مادی شده است..
جعل معنوی یا جعل مفادی
جرم جعل معنوی یا مفادی جرمی است که افراد عادی نمی تانند آن را مرتکب شوند و تنها از سوی کارکنان دولتی و مراجع قضایی قابل ارتکاب است.
جرم جعل مفادی زمانی رخ خواهد داد که کارمندی موضوع یا ممون یک نوشته را تغییر دهد و یا آن که گفته ها و شنیده ها را تخریف کند و یا آن که امر باطلی را صحیح و امر صحیحی را باطل جلوه دهد. به عبارت دیگر جرم جعل معنوی یا مفادی به شکل مادی و به صورت دست بردن در اسناد یا نوشته ها انجام نمی گیرد.
جرم جعل عنوان چیست؟
یکی از کصادیق جرم جعل این است که شخصی از طریق استفاده از عنوان‌های مهم همچون رئیس، معاون، فرمانده، سردار، قاضی، امیر، مدیرعامل، وکیل، پزشک و عناوینی ماندد آن، اهداف خود را مهم جلوه دهد و سعی کند به اهداف مجرمانه خود به این طریق زودتر دست یابد.
به بیان دیگر برخی از مجرمان برای آن که به هدف مجرمانه خود دست یابند به دنبال افراد ساده و زودباوری هستند تا از آنها برای نقشه های خود استفاده کنند. یکی از راه‌هایی که بسیار می توان از طریق آن چنین افرادی را گول زد، جعل عنوان است زیرا به راحتی اعتماد افراد را جلب می کند و حتی وجب همکاری کردن افراد با شخص مجرم می شود.
به طور معمول مجرمان خود را در نقش شخص مهمی می گذارند تا دیگران به آنها به راحتی اعتماد کرده و خواسته خود را برآورده کنند.
جرم جعل عنوان در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات اسلامی، جرم جعل عنوان در سه ماده تشریح شده که از قرار زیر است:
ماده 555 قانون مجازات اسلامی:« هر کس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشگری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد و چنانچه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور، سندی جعل کرده باشد مجازات جعل را نیز خواهد داشت.»
ماده 556 قانون مجازات اسلامی:« هر کس بدون مجوز و بصورت علنی لباس های رسمی مأموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشانها، مدالها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد در صورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال محکوم خواهد شد. و در صورتی که از این عمل خود سوء استفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره – استفاده از البسه و اشیاء مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.»
ماده 557 قانون مجازات اسلامی:« هر کس علنی و بصورت غیر مجاز لباس های رسمی یا متحدالشکل مأموران کشورهای بیگانه یا نشان ها یا مدال ها یا سایر امتیازات دولت های خارجی در ایران را مورد استفاده قرار دهد به شرط معامله متقابل و یا در صورتی که موجب اختلال در نظم عمومی گردد مشمول مقررات ماده فوق است.»
چگونه می توان جرم جعل را اثبات کرد؟
برای آن که بتوانیم جرم جعل را ثابت کنیم لازم است تا دلایلی را به دادگاه ارائه دهیم. این دلایل همان ادله‌ای است که به صورت کلی برای هر جرمی قابل استفاده است و عبارت است از:
- اولین و مهم‌ترین و قابل استنادترین دلیل اقرار شخص متهم است.
- شهادت شهود نیز یکی از دلایل مهم برای اثبات هر جرمی است.
- سوگند خوردن شخص شاکی
- علم قاضی
به غیر از موارد فوق ممکن است دلایل دیگری همجون اسکرین شات، فیلم دوربین های مدار بسته و غیره وجود داشته باشد اما اینکه آیا به عنوان مدرک محسوب شوند یا خیر برعهده قاضی است.
این مدارک ممکن است منجر به علم قاضی شود. یعنی این موارد اماراتی محسوب می شوند که ذهن قاضی را به سمت و سوی اثبات وقوع یا عدم وقوع جرم توسط متهم هدایت می کند.
جعل عنوان افراد عادی
گفتیم که جرم جعل عنوان به این معناست که کسی عنوان دیگری را برای خود بردارد و از آن برای فریب دادن دیگری استفاده کند اما اینگونه نیست که جرم جعل عنوان تنها نسبت به عنوان‌های مهم مثل پزشک، وکیل، سرهنگ و غیره رخ دهد، ممکن است شخص مجرم عنوان افراد عادی را جعل کند.
به عنوان مثال خود را مالک یک ملکی معرفی کند. و یا آن که اقدام به جعل امضای دیگری کرده و به این طریق خود را به جای آن شخص معرفی کند.
در چنین شرایطی براساس ماده 8 قانون راجع به انتقال مالی غیر، جاعل به حساب می آید. مجازاتی که برای این شخص درنظر گرفته شده است از قرار زیر خواهد بود:
- اگر سند رسمی باشد، شخص مجرم به حبس از شش ماه تا سه سال و یا سه تا هجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.
- اگر سند عادی باشد، شخص مجرم به حبس از شش ماه تا دو سال و یا سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.
نکته: در هر دو مورد یعنی چه سند عادی باشد چه رسمی، کجرم باید خسارت وارده نیز بر بر شخص را نیز جبران کند.
جعل عنوان دولتی
جرم جعل عنوان دولتی در ماده 555 قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است. مطابق با این ماده:« هر کس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشگری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد و چنانچه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور، سندی جعل کرده باشد مجازات جعل را نیز خواهد داشت.»
جعل عنوان وکیل
زمانی شخص می تواند در محاکم دادگستری از دیگری دفاع کند که پروانه وکالت دادگستری داشته باشد. پروانه وکالت دادگستری را تنها قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری صادر می کند.
پس اگر کسی پروانه وکالت نداشته باشد اما خود را به عنوان وکیل جا بزند و اقدام به دادن مشاوره به افراد در زمینه مسائل حقوقی کند، جاعل شناخته می شود.
ماده 55 قانون وکالت مجازات به این جرم پرداخته و برای آن مجازات تعیین نموده است. مطابق این ماده:« وکلای معلق و اشخاص ممنوع الوکاله و بطور کلی هر شخصی که دارای پروانه وکالت نباشد از هر گونه تظاهر و مداخله در عمل وکالت ممنوع است اعم از اینکه عناوین تدلیس از قبیل مشاور حقوقی و غیره اختیار کند یا اینکه به وسیله شرکت و سایر عقود یا عضویت در مؤسسات خود را اصیل در دعوی قلمداد نماید. متخلف از یک الی شش ماه حبس تادیبی محکوم خواهد شد.»
جعل عنوان پزشک
همانطور که گفتیم یکی از شایع‌ترین مصادیق جرم جعل عنوان، جعل عنوان پزشک است. یعنی کسی خود را به دروغ پزشک معرفی کرده و از این طریق اقدام به فریب افراد برای گرفتن پول از آن ها می کند.
البته گاهی نیز به این دلیل خود را به دروغ پزشک معرفی می کنند که شخص مورد نظر راضی به ازدواج با او شود. در این خصوص ماده واحده‌ای با نام «قانون مجازات استفاده غیرمجاز از عناوین علمی»، تدوین شده و به موجب آن این عمل جرم انگاری شده است.
در این ماده واحده آمده است که: استفاده از عناوین علمی دکتر، مهندس و مانند اینها که شرایط اخذ آن مطابق قوانین و مقررات مربوط تعیین می گردد توسط هر فرد برای خود مستلزم داشتن مدرک معتبر از مراکز علمی و دانشگاهی داخلی و یا خارجی مورد تأیید رسمی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد. مرتکبین استفاده غیرمجاز از عناوین علمی مذکور به مجازات ماده (556) فصل هشتم کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
تبصره- استفاده غیرمجاز از عناوین فوق شامل استفاده در مکاتبات اداری یا در تبلیغ عمومی از طریق وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله، تارنما (سایت) یا نطق در مجامع و یا انتشار اوراق چاپی یا خطی خواهد بود.
پس می توان گفت که شخصی که عنوان یک پزشک را جعل می کند به حبس از 3 ماه تا 1 سال و یا جزای نقدی از 150 هزار تومان تا 600 هزار تومان محکوم می شود.
جعل عنوان با پوشیدن لباس نظامی
از دیگر مصادیق جرم جعل عنوان پوشیدن لباس نظامی توسط یک غیرنظامی است. در این باره ماده 556 قانون مجازات اسلامی حکم کرده است که:هر کس بدون مجوز و بصورت علنی لباسهای رسمی ماموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشان ها، مدال ها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد در صورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال محکوم خواهد شد. و در صورتی که از این عمل خود سوء استفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره – استفاده از البسه و اشیاء مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.
حال سوالی که پیش می آید این است که اگر یک شخص نظامی از لباس خود استفاده کند نیز تحت مصداق جرم جعل عنوان قرار می گیرد؟
در پاسخ باید بگوییم که در چنین حالتی شخص براساس ماده 126 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مجازات می شود. در این ماده آمده است که: هر نظامی که علنا نشان ها و مدال ها و علائم و درجات و البسه رسمی نظامی داخلی یا خارجی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود بدون مجوز یا بدون حق، استفاده نماید یا از لباس، موقعیت، شغل و کارت شناسائی خود برای مقاصد غیرقانونی استفاده کند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود مگر اینکه به موجب این قانون و یا قوانین دیگر مستلزم مجازات شدیدتری باشد که در این صورت به آن مجازات محکوم می‌گردد.
تبصره – استفاده از البسه و اشیاء مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.
جعل عنوان از طریق جعل کارت شناسایی جعلی
به طور معمول افراد برای آن که عنوان شخصی را جعل کنند، اقدام به جعل کردن یک کارت شناسایی کرده و از طریق آن اهداف مجزمانه خود را دنبال می کنند تا کسی شک نکند.
به عنوان مصال کسی اقدام به جعل عنوان نظامی کرده و علاوه بر آن که از لباس آن ها استفاده می کند، از کارت جعلی نیز استفاده می نماید. در این حالت شخص مجعول هم به مجازات جعل عنوان و هم به مجازات جعل سند محکوم می شود.
نحوه طرح شکایت از جرم جعل عنوان
برای آن که بتوانید از کسی که عنوان شما را جعل کرده و یا کلا عنوان شخص دیگری را جعل کرده شکایت کنید، لازم است در مرجله اول اقدام به تنظیم شکواییه کیفری کنید.
با این وجود تنظیم شکواییه کیفری چیزی نیست که هر کسی از عهده آن بربیاید و تنها کسانی می توانند یک شکواییه قوی تنظیم کنند که تخصص و تجربه داشته باشند.
سایت شکایت 24 این امکان را فراهم کرده است تا افرادی که نیاز به تنظیم شکایت نامه دارند، به این سامانه درخواست تنظیم شکواییه بدهند. این سامانه حتی اگر شخص تصمیم نداشته باشد برای خود وکیل بگیرد نیز می تواند مفید باشد و برای آن ها خیلی راحت و سریع زیر نظر افراد مجرب و متخصص شکواییه تنظیم کند.
مراحل بعد از تنظیم شکواییه چیست؟
شخص پس از آن که شکایت نامه خود را از سامانه شکایت 24 دریافت کرد، با در دست داشتن مدارکی که ثابت می کند کسی اقدام به جعل عنوان کرده است به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند و شکایت خود را در این خصوص به ثبت می رساند.
بعد از آن که شکایت به ثبت رسید پرونده به دادسرا ارجاع داده می شود تا مورد رسیدگی قرار بگیرد. بازپرس تحقیقات را آغاز می کند و تا تشخیص دهد که آیا جرم جعل عنوان تحقق یافته است یا خیر.
چنانچه جرم جعل عنوان رخ داده بود بازپرس برای شخص مجرم قرار مجرمیت صادر کرده و وثیقه تعیین می نماید. متهم ظرف 10 روز از تاریخ صدور می تواند به این قرار اعتراض کند. درنهایت پرونده به دادگاه ارجاع داده می شود تا رای بدوی صادر گردد.
هزینه تنظیم شکایت جعل عنوان چقدر است؟
هزینه طرح شکایت جعل عنوان بستگی به این دارد که در کدام مرجع مطرح گردد. اگر تمایل دارید که در خصوص میزان هزینه طرح شکایت جعل عنوان اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید با کارشناسان سامانه شکایت 24 درارتباط باشید.
یا طرح شکایت جعل عنوان به وکیل نیاز دارد؟
به طور حتم مشورت با یک وکیل پیاه یک دادگستری می تواند بسیار مفید باشد و با راهنمایی‌هایی که می کند باعث شود پروسه طی شدن پرونده با سرعت بیشتری انجام بگیرد. درنتیجه توصیه می شود که حتما در چنین مواردی از مشاوره‌ها و راهنمایی‌های وکیل دادگستری بهره ببرید.
نحوه پشتیبانی سامانه شکایت 24 از شکواییه تنظیم شده چگونه است؟
سامانه شکایت 24 در قبال خدماتی که به مردم ارائه می دهد از آن ها هزینه دریافت می کند، به همین دلیل این امکان را فراهم کرده تا چنانچه کسی در روند دادرسی خود، درخصوص شکواییه تنظیم شده از سوی سامانه شکایت 24 با مسائلی روبرو شد و یا شکواییه او رد شد، بتواند با پشتیبانی این سامانه ارتباط برقرار کرده و از راهنمایی‌های کارشناسان استفاده کند.
