کارگران در ازای میزان ساعتی که برای کارفرما کار می‌کنند، حقوق دریافت خواهند کرد و در تعدادی از روزهای هفته ممکن است که از ساعات کاری مقرر در قانون، بیشتر فعالیت کرده که در این حالت مشمول اضافه کاری خواهند شد و باید متناسب با ساعات کارکرد اضافه حقوق دریافت کنند.
معمولا کارگران شاغل در بسیاری از کارگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی از این موضوع همواره ابراز نارضایتی دارند که کارفرمایان ساعات قانونی کار را رعایت نمی‌کند و حتی در صورت انجام اضافه کاری از پرداخت مزد اضافه به کارگران شانه خالی می‌نمایند.
همچنین یکی از موضوعات مهمی که کارگران در ادارات خصوصی و دولتی با آن مواجه هستند، انواع مرخصی، نحوه استفاده از مرخصی‌های اداری، تعداد روزهای مرخصی در سال، میزان مرخصی که در سال می‌توان ذخیره نمود و شیوه اجرای آنها است.
در قانون، روشهای متعددی برای دریافت مرخصی و ذخیره آن وجود دارد که به انواع مرخصی استحقاقی، استعلاجی، مرخصی فوت اقوام درجه یک مثل فرزند، مادر و پدر، مرخصی ازدواج و غیره تقسیم‌بندی گردیده است.
برای آشنایی بهتر با قوانین مرخصی وزارت کار و اقسام مرخصی و همچنین قوانین استفاده از مانده مرخصی و همچنین حقوق مربوط به اضافه کاری کارگران و شرایط لازم برای طرح شکایت از کارفرما در صورت عدم پرداخت اضافه کاری و مانده مرخصی تا انتهای این مطالب با ما همراه باشید.
در قوانین کار، اضافه کار کارگر چگونه محاسبه شده و تابع چه شرایطی است؟
برابر با ماده ۵۱ قانون کار که در خصوص ساعات کاری کارگر و نحوه محاسبه اضافه کار وی قوانینی را معین نموده است، کارگر باید در طول یک هفته به میزان ۴۴ ساعت برای کارفرما کار کند.
با یک محاسبه سرانگشتی و کسر روزهای تعطیل جمعه از سرجمع یک ماه، این رقم کارکرد به عدد 191 ساعت در طول ماه خواهد رسید که کارگر می‌بایست در محیط کار حضور داشته و تحت اختیار کارفرمای خود به انجام وظایف محوله بپردازد و این ساعات، جزیی از ساعات قانونی کار او محسوب خواهد شد.
حال در صورتی که بیشتر از این میزان در مجموعه کارگاهی یا شرکت به فعالیت مشغول باشد، باید تحت عنوان ساعات اضافه کاری از کارفرما مزد علی‌الحده و جداگانه‌ای دریافت نماید و این مزد ارتباطی به حقوق او در ساعات کاری نخواهد داشت.
مسئله حائز اهمیت این است که اگر کارفرما نیاز به اضافه کاری کارگر در آن فعالیت شغلی داشته باشد، باید جداگانه با او توافق نماید و مطابق شرایط و مقررات ماده ۵۹ قانون کار اقدامات لازم را به انجام برساند.
معمولا کارگران برای پرداختن به اضافه کاری در محیط کارگاه به 2 شیوه عمل می‌نمایند:
- یا در طول هفته و پس از اتمام ساعات کاری روزانه ، ساعات بیشتری را با توافق کارفرما در محل کارگاه حاضر شده و کار می‌کنند.
- یا در تعطیلات رسمی یا روزهای جمعه بازهم با توافق کارفرما در محل کار حاضر شده و به کار مشغول می‌شوند.
- یا بازهم با توافق کارفرما بخشی از کار را در مکانی دیگر مثل منزل رفع و رجوع می‌نمایند
حال چنانچه کارگری بیشتر از ساعات کار موظفی خود در کارگاه به کار مشغول گردد و با کارفرمای خود در این خصوص توافقی داشته باشد، مشمول دریافت اضافه کاری خواهد بود.
پس لازمه انجام اضافه کاری قبل از چیزی نیاز به توافق کارگر با کارفرما داشته و نهایتا برای محاسبه حق اضافه کاری، کارفرما باید نسبت به پرداخت ۴۰ درصد اضافه بر مزد برای هر ساعت کار کارگر در نظر بگیرد.
در همه کارگاه‌ها و شرکت‌ها محاسبه حقوق کارگران به صورت ماهیانه است و مبلغ اضافه کار کارگر نیز پس از تایید کارفرما، همزمان با پرداخت حقوق محاسبه و پرداخت خواهد شد.
البته ممکن است در نحوه پرداخت و شیوه محاسبه آن توافقات دیگری نیز بین کارگر با کارفرما حاصل گردد که البته در اصل موضوع تغیری ایجاد نخواهد کرد.
آن چنان که اشاره شد، در صورتی که کارگر بیش از ساعات مقرر قانونی، در محل کارگاه مشغول به انجام فعالیت شغلی گردد و در واقع با توافق با کارفرما در محل کار حضور داشته باشد، مشمول اضافه کاری خواهد شد.
به موجب قانون برای هر ساعت اضافه کاری کارگر، کارفرما مکلف است علاوه بر پرداخت مزد ساعتی عادی برای آن ساعت اضافه کاری، ۴۰ درصد نیز برحسب مزد هر ساعت کاری را به کارگر پرداخت نماید.
فرمول محاسبه ساعت اضافه کاری
یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در محاسبه ساعت اضافه کاری، نرخ هر ساعت کار کارگر برابر با قانون است.
بنابراین با توجه به این مسئله، لازم است نرخ یک ساعت کار کارگر محاسبه و مشخص گردد و به ازای هر یک از ساعات اضافه کاری، علاوه بر نرخ عادی مزد، ۴۰ درصد از نرخ عادی را هم به عنوان دستمزد دریافت نماید.
در حقیقت فرمول اضافه کاری عبارت است از:
دستمزد یک ساعت کار معمولی ضربدر 1.4 ….. ( حقوق یک ساعت اضافه کار کارگر عادی = حقوق یک ساعت کار عادی ضربدر 1.4)
قانونگذار چه شرایطی را برای تعلق اضافه کار به کارگر تعیین نموده است؟
آنچنان که اشاره شد ساعات کار یک کارگر در طول هفته نباید از ۴۴ ساعت تجاوز نماید و در طول روز نیز نباید بیشتر از ۸ ساعت کار توسط کارگر انجام شود. همچنین کافرمایان نیز مکلفند علاوه بر این ساعات، هیچ زمان اضافه کار دیگری به کارگر تحمیل نکند.
اما همانگونه که گفته شد در صورتی کارگر و کارفرما توافق بر اضافه کاری داشته باشند این امر ممکن است ولی باید به شرایط زیر پایند باشند:
- از نوجوانان کمتر از 15 سال سن، نباید برای انجام اضافه کاری در محیط کارگاه استفاده کرد.
- زمان اضافه کاری نباید از 4 ساعت در طول روز تجاوز کند و باید به صورت موقت انجام شود.( لازم به ذکر است که تحت شرایط اضطراری و خاص و با توجه به قوانین امکان اینکه ساعات اضافه کاری را کمی افزایش داد، وجود خواهد داشت.)
- اضافه کاری مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور نبوده، لذا در ساعات اضافه کاری نباید کارگران را مجبور به انجام فعالیت‌های سخت کاری کرد.
- در محاسبه و تعیین ساعات کاری باید مبلغ و هزینه اضافه کاری هم محاسبه و پرداخت گردد.
- برای انجام اضافه کاری کارگران نباید شب کار باشد.
آیا قانونگذار سقفی برای انجام اضافه کاری در قانون پیش‌بینی نموده است؟
با استناد به تبصره ماده 59 قانون کار در تعیین ساعات اضافه کاری و میزان آن، هیچ سقفی برای ساعات کار اضافی تعیین نشده است.
البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که کار یا فعالیت شغلی بیش از 191 ساعت درماه، باید با توجه به استثنائات این ماده مورد بررسی قرار گیرد. البته برخی منابع 120 ساعت اضافه کاری کارگر در ماه را قانونی می‌دانند.
واژه مرخصی در قانون کار به چه معنایی است؟
مرخصی عبارت از حقی است که قانونگذار برای کارگران در ترک محل خدمت و فعالیت شغلی برای روزهای غیرتعطیل پیش‌بینی نموده است و این حق از سالیان بسیار دور برای تمام کارگران و به صورت کاملا قانونی به رسمیت شناخته شده است و قانون کار ایران نیز به استحقاق کارگران در این خصوص تاکید کامل داشته و این حق را به آنها در مشاغل مختلف اعطا کرده است.
لذا می‌توان اینگونه گفت که مرخصی یک حق است و جزیی از حقوق قانونی کارگران و کارمندان به شمار می‌آید. لذا در صورت عدم تعلق به کارگر در هر کارگاهی، امکان شکایت از کارفرما را به دنبال خواهد داشت.
چند نوع مرخصی در قوانین کار تعیین گردیده است؟
دریافت مرخصی از کارفرما، همیشه یکی از دغدغه‌ها و مشکلات مهم کارگران و کارکنان تمام شرکت‌های خصوصی و دولتی به حساب آمده و مکررا در کارگاه‌ها و شرکت‌های مختلف پیش آمده است که کارگری برای انجام دادن کاری مهم نیاز مبرم به اخذ مرخصی داشته ولی با مخالفت کارفرمای خود روبرو شده است.
در حالی که به موجب قانون کار، مرخصی کارگر و اعطای آن به وی و جز یکی از اساسی‌ترین حقوق و حق طبیعی و بدیهی هر کارگر شاغلی است که در طول ایام کار به او تعلق خواهد گرفت و حق بهره‌مندی از آن را دارد.
البته جای نگرانی نیست زیرا قانون کار ایران با ذکر مواردی، روشهای دریافت انواع مرخصی را بیان نموده است.
مرخصی ساعتی، مرخصی ازدواج، مرخصی استعلاجی، مرخصی بدون حقوق، مرخصی استحقاقی، مرخصی زایمان، مرخصی فوت اقوام درجه یک، مرخصی بین تعطیلی، مرخصی حج و مرخصی پاس شیر، از جمله اقسام مرخصی هستند که در ادامه به برخی از آنها اشاره و نحوه ذخیره سازی آنها را نیز مورد بحث قرار خواهیم داد.
یکی از موضوعاتی که در دستمزد و حقوق باید به آن توجه ویژه شود نحوه محاسبه انواع مرخصی است. محاسبه و پرداخت حقوق و مزایای کارگران، از اصولی‌ترین محاسبات معاونت‌های مالی در هر شرکت است که به کارفرمایان توصیه می‌شود برای پیشگیری از هرنوع اشتباه، این اقدامات را توسط برخی نرم افزارهای خاص آن انجام دهند.
بررسی مرخصی استحقاقی و میزان آن در قانون کار
مرخصی استحقاقی به مرخصی سالانه به کارمندان یا کارگران یا به تعطیلات با حقوقی گفته می‌شود که از سوی کارفرمایان به کارکنان تحت پوشش خود اعطا خواهد شد.
بسته به شرایط کارگاه یا روحیات کارفرما، گاهی ممکن است سیاست‌ها یا طرق متفاوتی برای تعداد روزهای مرخصی استحقاقی کارگران در نظر گرفته شود و در این شرایط کارگران قبل از اینکه بتوانند از مرخصی خود استفاده نمایند مجبور به هماهنگی با کارفرمای خود باشد.
معمولا بیشتر کشورها، امروزه دارای قوانینی به نام قانون حداقل پرداخت مرخصی سالانه هستند. سوالی که در اینجا قابل طرح است این که در قانون کار ایران نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی به چه طریقی است؟
در پاسخ باید گفت کارگران به موجب قانون کار ماهانه دو روز و نیم، مرخصی استحقاقی در فعالیت‌های کاری خود از کارفرما طلبکار هستند. این میزان مرخصی در یک سال به حدود 192 ساعت خواهد رسید یعنی معادل ۲۶ روز در سال است.
البته به این مرخصی در قانون کار مرخصی استحقاقی اطلاق می‌گردد که چهار جمعه در هر ماه نیز به آن اضافه خواهد شد و مجموعا هر کارگر در یک سال می‌تواند از یک ماه مرخصی استحقاقی استفاده کند.
چند نکته کاربردی درباره مرخصی استحقاقی کارگران برابر با قانون کار
- روز جمعه، روز تعطیل هفتگی تمام کارگران البته با پرداخت دستمزد است. (ماده 62 قانون کار)
- کارگران علاوه بر کلیه تعطیلات رسمی کشور، یک روز دیگر نیز تعطیل هستند و آن تعطیلی ۱۱ اردیبهشت مصادف با روز کارگر خواهد بود که کارفرمایان به هیچ عنوان نباید در این روز از خدمات کارگران استفاده کنند یا آنها را مجبور به کار کنند. در صورت به‌کارگیری کارگران در روز 11 اردیبهشت، باید دستمزد و حقوق و اضافه کار متناسب با روز تعطیل رسمی محاسبه شده و به کارگر پرداخت شود. (ماده 63 قانون کار)
- مرخصی استحقاقی کارگران ۲۶ روز در سال است که با احتساب ۴ روز جمعه باید در سال 30 روز برای کارگران مرخصی در نظر گرفت. (ماده ۶۴ قانون کار)
- سایر روزهای تعطیلی در مناسبت‌های مختلف، جزء ایام مرخصی سالانه کارگران به شمار نخواهد امد. (ماده ۶۴ قانون کار)
- برای فعالیت‌های کاری کمتر از یک‌سال، مرخصی کارگران به نسبت مدت کار آنها محاسبه می‌گردد. (ماده ۶۴قانون کار)
- کارگران صرفا قادر خواهند بود ۹ روز از مرخصی سالانه خود را تحت عنوان ذخیره مرخصی، برای سال بعد ذخیره نماید. (ماده ۶۶قانون کار)
- در صورت تنظیم مرخصی کارگران در سه ماه آخر هر سال برای سال بعد البته با تایید شورای اسلامی کار، امکان این وجود خواهد داشت تا کارگران بین خود نسبت به جابجایی مرخصی و استفاده از آن اقدام نمایند. (ماده ۶۹ قانون کار)
- در صورتی که کارگر و کارفرما در مورد زمان مرخصی استحقاقی به توافق نرسند، نظر اداره کار و امور اجتماعی محل وقوع کارگاه در این زمینه لازم الاجراست. (ماده ۶۹ قانون کار)
- در صورت ازکارافتادگی کلی، بازنشستگی، فوت کارگر یا تعطیلی کارگاه، مطالبات کارگر در خصوص مرخصی استفاده نشده، به کارگر یا ورثه او پرداخت خواهد شد. (ماده ۷۱ قانون کار)
- در صورت ترک کار و استعفا، مطالبات درخصوص مرخصی‌های استفاده نشده به کارگر تعلق نخواهد گرفت.
- نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت زمان آن و همچنین شرایط بازگشت آنها به کار بعد از استفاده از مرخصی، با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما مشخص خواهد شد. (ماده ۷۲ قانون کار)
- کارگران کارمزدی برای کار در روزهای تعطیلات رسمی و جمعه و مرخصی، استحقاق دریافت مزد، مطابق میانگین کارمزد در روزهای کارکرد آخرین ماه را دارا خواهند بود. (ماده ۳۴ قانون کار)
- کارگران کارمزدی نیز برای روزهای تعطیلات رسمی و جمعه یا روزهای استفاده از مرخصی، استحقاق مزد را خواهند داشت و معیار محاسبه آن میانگین کارمزد آنان در روزهای کارکرد در آخرین ماه کار آنها ملاک محاسبه خواهد بود. البته فراموش نشود این مبلغ نباید کمتر از حداقل مزد قانونی آنها باشد. (ماده ۴۳ قانون کار)
- مرخصی روزهای پنجشنبه معمولا به عرف شرکت‌ها و میزان ساعت کار کارکنان در روز پنجشنبه بستگی خواهد داشت.
ذخیره مرخصی یا مانده مرخصی استحقاقی کارگران به چه معنایی است؟
به این مطلب اشاره شد که میزان مرخصی استحقاقی کارگران و مدت زمان آن براساس قانون، مجموعا یک ماه است که روش استفاده از آن نیز، با توافقات صورت گرفته از ناحیه کارمند یا کارگر با کارفرما تعیین می‌گردد.
با این شرایط، در برخی مواقع کارگر فرصت نخواهد کرد و یا در واقع نمی‌خواهد که از همه مرخصی استحقاقی خود در طول سال استفاده کند و قصد دارد تا بخشی از آن را ذخیره نماید تا در سال‌های آینده در صورت نیاز و وقوع کار ضروری از مرخصی ذخیره شده استفاده نماید و یا بتواند وجوه و مبالغ مربوط به ذخیره مرخصی را از کارفرما دریافت کند. بنابراین می‌توان این سؤال را مطرح کرد که چه میزان از مرخصی استحقاقی قابلیت ذخیره شدن را دارا است؟
پاسخ به این سوال، به موجب ماده 66 قانون کار مورد بررسی قرار گرفته است که در این صورت با تاکید بر حفظ سلامتی روانی نیروی کار از طریق برخورداری از مرخصی چنین مقرر شده است:” کارگران نمی‌تواند بیشتر از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کنند”.
پس کارگران یا کارمندان حتی اگر از مرخصی استحقاقی خود درطول سال استفاده نکنند، قادر نیستند که بیشتر از 9 روز از مرخصی استحقاقی خود را ذخیره سازی کنند. همچنین یکی از موضوعات که در ارسال لیست مالیات حقوق باید مورد توجه کارفرمایان قرار بگیرد، تفکیک مواردی مانند هزینه‌های پرداخت شده برای مرخصی کارگران است.
همانگونه که در بالا نیز اشاره شد، مانده مرخصی به مجموع مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده در طول سال اطلاق شده که امکان تسویه و یا دریافت حق مرخصی و یا انتقال قسمتی از آن به سال بعد برای کارگران و کارفرمایان را فراهم می‌آورد.
البته آن چنان که گفته شد ۹ روز از مانده مرخصی استحقاقی کارگران، برای سنوات سال‌های آینده ذخیره خواهد شد. منظور از سال نیز، سال کاری کارگران است که از تاریخ شروع به کار او محاسبه و در نظر گرفته می‌شود.
البته ممکن است در برخی از شرکت‌ها و کارگاه‌ها جهت سهولت محاسبات مالی آنها، عرف و روال سال تقویمی مبنای محاسبه قرار بگیرد.
چگونه می‌توان مانده مرخصی استفاده نشده کارگران را محاسبه کرد و یا آن را به سال بعد منتقل کرد؟
روش محاسبه مانده مرخصی استحقاقی کارگران با عنایت به سیاست‌های سازمانی هر شرکت یا کارگاه دارای دو رویکرد مختلف زیر می‌باشد:
- تعدادی سازمان‌ها و شرکت‌ها با انجام تسویه حساب کامل در پایان هر سال مالی و تعیین و محاسبه مانده مرخصی کارکنان خود اقدام به تسویه کامل مرخصی‌های استفاده نشده آنها می‌نمایند. در این صورت با عنایت به اینکه بازخرید مرخصی درزمان اشتغال کارگر قانوناً مشکل خاصی ندارد، لذا درصورتی که نسبت به بازخرید مرخصی استحقاقی در هنگام اشتغال کارگر اقدام لازم بعمل آمده باشد، این امر در ماهیت کار تغییری ایجاد نکرده و با نگه‌داشتن ذخیره قانونی مرخصی استحقاقی استفاده نشده که در هر سال 9 روز در نظر گرفته شده، دریافتی کارگران در خصوص بازخرید مرخصی استحقاقی که به آنها پرداخت شده، جزء بدهی آنان به کارفرما به حساب خواهد آمد.
- در حالت دوم تعدادی از کارگاه‌ها یا شرکت‌ها در پایان سال اقدام به تسویه حساب مرخصی با کارگران خود نمی‌کند، در این شرایط، مرخصی‌های استفاده نشده به سال بعد انتقال پیدا خواهد کرد. البته همانگونه که ذکر شد فقط ۹ روز از مرخصی قابل انتقال به سال بعد بوده و مابقی روزهای مرخصی در صورتی که توسط کارگر استفاده نشده باشد سوخت خواهد شد و به سال آینده منتقل نمی‌شود. پس بهتر است با هماهنگی لازم با کارفرما از یک ماه مرخصی استحقاقی خود در طول سال استفاده نمایید.
در ماده ۶۶ قانون کار نیز به این نکته اشاره شده است که کارگر قادر نیست بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را به سال بعد منتقل کند، حال در چنین شرایطی که کارگر از انواع مرخصی‌های خود مانند مرخصی استعلاجی و یا مرخصی فوت بستگان و غیره استفاده خواهد کرد، این موارد جزء مرخصی استحقاقی کارگران منظور نشده و کارگر قادر است ۹ روز از مرخصی استحقاقی خود را به سال آینده منتقل نماید.
همچنین برای سایر مرخصی‌ها نیز این امکان وجود خواهد داشت تا در صورت نیاز یا ضرورت به استفاده در همان سال، مورد استفاده قرار گیرد.
با یک مثال ساده موضوع را بهتر تشریح خواهیم کرد: کارگری به علت تصادف سنگین، در طول یک‌سال در مرخصی استعلاجی به سرمی‌برد، طبق قانون کار حتی در این شرایط نیز امکان انتقال ۹ روز مرخصی به سال آینده برای آن کارگر وجود خواهد داشت.
نحوه تسویه و یا باز خرید مرخصی
با عنایت به ماده ۷۲ قانون کار، امکان بازخرید مرخصی معمولا در خاتمه قرارداد کار یا فسخ آن، در زمان از کار افتادگی، در حین بازنشستگی و در صورت تعطیلی کارگاه در مواردی که قابل پیش‌بینی بوده است مورد پیدا خواهد کرد.
اگر ضرورتی برای استراحت کارگران و یا ایجاد شرایطی برای جلوگیری از فرسودگی آنها مطرح باشد، انتقال و ذخیره مرخصی و یا بازخرید مرخصی امکان پذیر نمی‌باشد.
در صورتی که در پایان هر قرارداد بین کارگر و کارفرما تسویه حساب انجام شود و سنوات خدمت نیز پرداخت شود، حتما باید بازخرید مرخصی کارگران نیز محاسبه و پرداخت گردد و در صورت نیاز کارفرما اقدام به تجدید قرارداد گردد.
به موجب ماده ۶۶ قانون کار و با عنایت به مواردی که در بالا به آن اشاره شده است، معمولا بازخرید مرخصی در هنگام اشتغال کارگر یا کارمند در آن سازمان، قانونا مورد پیدا نمی‌کند و با توجه به این موضوع که فقط ۹ روز از مرخصی به سال بعد انتقال پیدا خواهد کرد، بر اساس اصل تطابق هزینه با درآمدهای همان دوره، مانده مرخصی هر سال را باید در پایان همان سال تحت عنوان ذخیره باقیمانده مرخصی استفاده نشده کارکنان، در حساب‌ها ثبت کرد.
اگر در هنگام اشتغال، بازخرید مرخصی انجام شود، دریافتی کارگران را باید بدهی به کارفرما به حساب آورد. ۱۷ روز باقی مانده از این مرخصی استحقاقی در صورتی که کارگر به کارهای سخت و زیان‌آور مشغول نباشد اجباراً باید مورد استفاده قرار بگیرد و کارفرمایان باید هماهنگی‌های لازم را در این خصوص بعمل آورند.
فرمول و نحوه محاسبه مرخصی استفاده نشده در بازخرید مانده مرخصی
مرخصی استحقاقی کارکنان، به منزله روزهای کاری آنها محسوب شده و مبنای محاسبه و بازخرید مانده مرخصی براساس آخرین مزد دریافتی کارگر در هنگام جدایی از کارگاه در نظر گرفته شده و در پایان کار به کارگر پرداخت خواهد شد.
اگر این امر در حین انجام کار کارگر باشد که بازخرید مرخصی معنا پیدا نخواهد کرد مگر اینکه با توافق کارگر انجام شود. برای محاسبه بازخرید مانده مرخصی برداشت‌های گوناگونی وجود دارد ولی معمولاً به یکی از این سه صورت محاسبه خواهد شد:
- برخی از کارگاه‌ها با عنایت به قید عبارت محاسبه در قانون براساس مزد، بازخرید مانده مرخصی را مطابق مزد شغل و پایه سنوات محاسبات مربوط به مرخصی انجام می‌دهند.
- بسیاری از کارگاه‌ها نیز مزد + پایه سنوات + مزایای به تبع شغل را ملاک محاسبه قرار می‌دهند که بنظر می‌رسد این نوع محاسبه بسیار دقیق‌تر از 2مورد دیگر خواهد بود.
- اما طبق نظر برخی از کارفرمایان حق السعی که شامل کلیه دریافتی‌های شخصی شامل مزد و مزایای شغلی، مزایای شاغل و سایر مزایا می‌باشد لحاظ گردیده است که هر چند رای نهایی دیوان بر این اساس استوار است اما دلایل مختلف دیگری وجود دارد که این مورد نقض خواهد شد و یقینا در آینده بخشنامه‌ها یا آرای متناقض دیگری برخلاف رای دیوان صادر خواهد شد.
البته علت آن این است که آیتم‌هایی مثل خوارو بار و حق مسکن و غیره که برای یک ماه معادل 30 روز پرداخت می‌گردد، نمی‌تواند مجدد در بازخرید مانده مرخصی محاسبه و مجددا پرداخت گردد.
به همین علت است که مشمول بیمه و مالیات نمی‌شود. چون قبلا در حقوق ماهانه و هنگام پرداخت بیمه لحاظ گردیده است. به نظر برخی کارشناسان مرخصی استفاده نشده باید بر اساس مزد و پایه سنوات و مزایای به تبع شغل محاسبه گردد.
بر اساس آخرین بخشنامه دیوان عدالت اداری به شماره ۱۹۶۳ فرمول محاسبه مرخصی ذیل مشمول تمامی پرداخت ها می شود .
تعداد روزها مرخصی *(حقوق پایه یک روز + بن کارگری+ مسکن + (پرداخت هایی اعم از ایاب و ذهاب_ هزینه غذا و غیره ) )= محاسبه نرخ مرخصی
آیا بر مانده مرخصی مالیات تعلق می‌گیرد؟
طبق ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده یا همان مانده مرخصی، معاف از مالیات حقوق کارگر است و مشمول کسر مالیات نمی‌گردد.
البته در این قانون به معافیت‌های دیگری مانند مالیات حقوق از جمله هزینه سفر، سنوات پایان خدمت، حق سنوات و غیره پرداخته شده است که در این مطالب فرصت پرداختن به آن نیست.
در صورت فوت کارگر آیا مانده مرخصی به وراث او تعلق خواهد گرفت؟
مانده مرخصی حق کارگر است و در صورت فوت کارگر میزان مرخصی باقیمانده او بر حسب حقوق روزانه محاسبه و به ورثه او پرداخت خواهد شد. برای دریافت این مبلغ باید مراحل قانونی وراثت طی شود و تعداد وراث و یا قیم آنها کاملا مشخص گردند و مبلغ مذکور طبق قانون به آنها پرداخت گردد.
البته اگر روزهای ذخیره شده داشته باشد، در غیر این صورت چیزی به ورثه تعلق نخواهد گرفت و در صورت از کارافتادگی کارگر و یا بازنشستگی یا تعطیلی کارگاه میزان مرخصی‌های باقیمانده محاسبه و به فرد پرداخت خواهد شد.
پرداخت مبلغ تعطیلی کاری در این مواقع به صورت جداگانه صورت نمی‌گیرد بلکه در کنار محاسبه سایر حق و حقوق کارگر این موضوع هم بررسی و محاسبه شده و به مجموع طلب شخص افزوده خواهد شد.
امکان طرح شکایت از کارفرما بابت مطالبه اضافه کاری و یا عدم پرداخت مانده مرخصی
همانگونه که ذکر شد کارفرما نمی‌تواند کارگر را مجبور به اضافه کار نماید و در صورت توافق بر انجام این امر، اضافه کار جزیی از حق و حقوق قانونی یک کارگر است و چنانچه کارفرما این موارد را پرداخت ننماید، همانند این است که در حداقل حق قانونی کارگر اجحاف نموده است، پس در این شرایط کارگران به آسانی قادرند تا از کارفرما در مراجع قانونی شکایت کرده و مزد و اضافه کار توضیح داده شده را دریافت نمایند.
در خصوص مطالبه مانده مرخصی نیز همین شرایط حاکم است و از آنجایی که به عنوان حق محسوب می‌شود امکان شکایت و مطالبه آن از کارفرما ممکن خواهد بود.
در آغاز این تشریفات، کارگران باید به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و جهت شکایت از کارفرما کد احراز هویت دریافت نمایند و بعد از آن به سامانه جامع اداره کار وارد شوند و دادخواست خود را با عنوان مطالبه اضافه کار کارگر به ثبت برسانند و در ادامه این پروسه منتظر تعیین وقت رسیدگی بمانند.
پس از آغاز رسیدگی و مشخص شدن وقت، لازم است که کارگر در موعد مقرر شده در اداره کار حاضر شود و مطالبات و دلایل خود را در خصوص پرداخت نشدن اضافه کار یا مانده مرخصی بیان نماید.
در صورت اثبات رابطه کاری در ادارات کار، رسیدگی لازم درهیات تشخیص نسبت به عدم پرداخت اضافه کار و مانده مرخصی کارگر توسط کارفرما به عمل آمده و رای قابل تجدید نظری صادر خواهد شد. البته این رای، قابل تجدید نظر در هیات حل اختلاف خواهد بود.
یکی از سوالاتی که معمولا در ذهن کارفرمایان است این است که آیا برای عدم پرداخت حقوق مانده مرخصی یا اضافه کاری راهی وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال معمولا مشاوره‌های نادرستی به کارفرمایان داده می‌شود. مثلاً اینکه اگر بیمه کارگر را به حساب تامین اجتماعی واریز نکنید، رابطه کاری شکل نخواهد گرفت پس در نتیجه لازم نیست کارفرما برخی مزایا همچون حق ماموریت کارگر را پرداخت نماید!
کارفرمایان باید بدانند که این مشاوره‌ها اصلا محمل قانونی نداشته و راه‌های متنوع دیگری برای احراز رابطه کاری وجود دارد و با اثبات این امر نه تنها کارفرما مجبور خواهد بود که نسبت به پرداخت حقوق و اضافه کار اقدام نماید، بلکه بابت عدم پرداخت بیمه توسط کارفرما که جز تکالیف اوست، توسط خود سازمان تامین اجتماعی نیز مبلغی معادل دو تا ده برابر مبلغ حق بیمه به عنوان جریمه محکوم خواهد شد.
در صورت شکایت کارگر به مراجع مربوطه بابت پرداخت نشدن اضافه کار یا حقوق مانده مرخصی و البته در صورت اثبات این امر، کارفرما به پرداخت تمام موارد ذکر شده و سایر حقوق کارگر محکوم خواهد شد و باید طبق آخرین مصوبه سالانه وزارت کار، اضافه کار را پرداخت کند، در غیر این صورت به جریمه عدم پرداخت نیز محکوم خواهد شد.
مدارک مورد نیاز جهت طرح شکایت از کارفرما
جهت طرح دعوا در مراجع اداره کار، باید کلیه مدارک و اسنادی که دلالت بر وجود رابطه کارگری دارد، از جمله سند قرارداد، گزارش اداره بیمه تامین اجتماعی، فرم ساعات ورود و خروج از کارگاه و یا هر دلیل و مدرکی که اثبات کننده این رابطه باشد و در موضوع دعوای شما گره‌گشا باشد را باید به همراه داشته باشید و به پیوست، ضمیمه شکایت یا پرونده نمایید.
همانگونه که در اغلب مقالات ما در حوزه روابط کارگری و سایر حوزه‌ها ذکر گردیده، در طرح دعوا یا دفاع از هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه نمایید و آنها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده کنید.
همچنین به این موضوع توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر ادعایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می‌توان استفاده کرد که به این موارد ادله اثبات دعوا گفته می‌شود هر چند علم و آگاهی قضات یا کارشناسان رسیدگی کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده‌ها بی تاثیر نخواهد بود.
زمان‌بر بودن طرح دعوا در دعاوی کارگری
در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان پرونده های اداره کار، می‌توان گفت که طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگر و کارفرما نیز کمی زمان بر است و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این دعاوی از جمله مرحله هیات تشخیص، هیات حل‌اختلاف و احیانا مرحله تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری، می‌توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ عنوان قابل پیش‌بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران و کارفرمایان، احتمال زمان‌بر شدن آن را افزایش می‌دهد. بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد.
البته متخصصین این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده‌های مختلف کسب نموده‌اند، می‌توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
مزایای استفاده از خدمات وکلای و مشاوران دادگستری در تنظیم شکایت از کارفرما
مشاوران و وکلای دادگستری افراد با تجربه‌ای هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به تمامی پرونده‌های حقوقی و کیفری، خصوصاً موضوعات اشاره شده در تنظیم شکایت از کارفرما، گره گشای موکل خود باشند.
دیدگاه و نگاه یک وکیل با تجربه به یک قرارداد کار با نگاه یک کارگر یا کارفرما بسیار متفاوت است. قرارداد یا حتی شکواییه‌ای که شاید از نظر شما تمام جوانب احتیاطی در آن لحاظ شده باشد، بعد از مطالعه آن توسط یک وکیل یا مشاور حاذق در امور استخدامی و روابط کارگری، بعضا ممکن است دستخوش تغییرات بنیادین گردد. بنابراین کسب مشاوره و یا تنظیم شکایت خود را حتما به یک وکیل متخصص واگذار نمایید.
از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلا و مشاوران سامانه حقوقی شکایت 24: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.
ارائه خدمات تخصصی حقوقی و پشتیبانی از آن توسط سامانه حقوقی شکایت 24
موارد اشاره شده جزء بسیار کوچکی از حقوق و روابط کارگران در قانون کار است که بیانگر روابط حساس بین کارگر و کارفرما در حوزه حقوق کار بوده و از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار است که در صورت عدم رعایت آن همواره شاهد بروز اختلاف و مسائل گوناگون در این زمینه خواهیم بود.
عمده مشکلات پیش آمده در مراجع کار برای کارگران و عدم موفقیت آنها در طرح شکایت علیه کارفرما، کم‌توجهی به مقررات و اصول درست تنظیم شکایت است که در این زمینه یا هر مورد مشابه باید از تخصص افراد متخصص بهره گرفت.
اگر در خصوص تنظیم شکایت تخصصی کار نیاز به مشاوره حقوقی دارید یا قصد دارید تهیه و تنظیم دادخواست را برعهده کارشناسان و وکلای متخصص قرار دهید، بهترین امکان برای شما استفاده از خدمات بسیار متنوع سامانه حقوقی شکایت24 خواهدبود.
متاسفانه بیشتر افراد جامعه ما که با مشکل حقوقی مواجه می‌شوند، در ابتدا برای رفع معضل خود به وکیل دادگستری مراجعه نمی‌کنند و همین موضوع تبعات جبران‌ناپذیری را برایشان ایجاد خواهد کرد.
اخذ وکیل در مسائل مربوط به روابط کاری می‌تواند کمک شایان توجهی به طرفین دعوی نماید اما به علل مختلفی شاید امکان دسترسی شما به وکیل دادگستری وجود نداشته باشد که در این شرایط استفاده از خدمات مشاوره حقوقی می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
مشاوره حقوقی از جهات مختلفی می‌تواند مزیت‌های بسیار زیادی برایتان داشته باشد که در کمترین حالت، اطلاعات حقوقی شما را در خصوص مورد مربوطه افزایش خواهد داد.
سامانه حقوقی شکایت 24 با بهره‌مندی از کارشناسان و مشاوران حقوقی و وکلای مجرب و متخصص آماده خدمات رسانی در کلیه امور حقوقی، کیفری، خانواده، اختلافات حوزه کار و روابط کارگر و کارفرما و سایر مسائل حقوقی است.
لازم به ذکر است که این سایت حقوقی علاوه بر ارائه مشاوره‌های حقوقی تخصصی، در زمینه تهیه و تنظیم انواع اوراق قضایی مثل شکوائیه، دادخواست، لوایح دفاعیه، اظهارنامه و همانند آن نیز خدمات رسانی می‌نماید.
در هر صورت اگر به مشاوره حقوقی نیاز پیدا کردید و یا قصد تنظیم قراردادهای کاری، شکوائیه، دادخواست، و سایر اوراق قضایی را داشتید، قبل از هر اقدام حقوقی به سامانه شکایت 24 مراجعه کنید و از خدمات متنوع این سامانه بهره‌مند شوید.
