حفظ نظم و امنیت هر جامعه در عهده قانون گذاران است، دولتمردان ایران نیز با تدوین قانون «مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز» به صورت کامل این مسئله را برسی و مجازات های مربوط به آن را در نظر داشته اند.
با استناد به این قانون می دانیم که حمل و نگهداری بدون مجوز اسلحه جرم و با ثبت شکایت خصوصی یا بدون آن قابل مجازات و پیگیری است. در نتیجه حتما با افراد خاطی برخورد قاطعانه ای خواهد داشت. معمولا کسانی که از این نوع وسایل استفاده می کنند، با نیت قاچاق و یا تشویق اذهان عمومی دست به این کار زده اند.
به همین دلیل نیز قانون از نوع رفتار آنها چشم پوشی نخواهد کرد. در متن حاضر با بررسی این قانون مسئله مجازات حمل سلاح گرم را در نظر داریم.
دسته بندی انواع سلاح در قانون
هنگام جستجو در مورد مجازات حمل سلاح گرم، باید بدانیم که قانون گذاران با دسته بندی انواع سلاح، این موضوع را برای افراد جامعه مشخص کرده اند که استفاده غیرقانونی از هر کدام این موارد، پیگرد قانونی داشته و حتما با برخورد مراجع ذی نفع رو به رو خواهد شد؛ لذا افراد نمی توانند تنها اسلحه ای مانند کلاشینکف را غیر قانونی بدانند. در مواردی حتی حمل و نگهداری چاقو نیز (با توجه به نیت فرد) غیر قانونی است.
بنا بر قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز، انواع سلاح به شرح زیر هستند:
- سلاح سرد
- سلاح گرم
- سلاح نیمه گرم
- اقلام و موارد کنترل کننده مانند گازهای بیهوش کننده، شوکرها
مجازات حمل سلاح در تمام موارد ذکر شده در این دسته بندی مجازات خاص خود را دارند.
مجازات قاچاق انواع سلاح غیر قانونی
چنانچه در ماده 5 قانون مذکر آمده است، انواع سلاح ذکر شده، مجازات مربوط به خود را دارند، این موارد به این شرح هستند:
- سلاح های سرد جنگی، سلاح های شکاری یا مهمات آن، از شش ماه تا دو سال حبس
- سلاح های گرم سبک غیرخودکار، مهمات یا قطعات مؤثر آن، از دو تا پنج سال حبس
- سلاح های گرم سبک خودکار، مهمات یا قطعات مؤثر آن، از پنج تا ده سال حبس
- سلاح های گرم نیمه سنگین و سنگین، مهمات یا قطعات مؤثر آن، از ده تا پانزده سال حبس
بررسی این مجازات ها بسته به اینکه فرد چه تعداد از این موارد را در اختیار داشته باشد، متفاوت است. در تبصره این ماده توضیح داده شده که «هرگاه موضوع جرم این ماده بیش از یک قبضه یا قطعات مؤثر از چند قبضه باشد مجازات مرتکب حسب مورد یک درجه تشدید می‌شود».
مجازات حمل و نگهداری انواع سلاح غیر قانونی
نه تنها قاچاق این موارد، بلکه ساخت، مونتاژ و حمل انواع اسلحه نیز شامل مجازات می شود. در نتیجه فردی از افراد جامعه نمی تواند ادعا کند که شغل او ساخت اسلحه است.
این مورد بنا بر متن قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز، حسب ماده 8 شامل مجازات می شود.
این ماده تشریح می کند که «هر کس به طور غیرمجاز حرفه خود را تعمیر سلاح قرار دهد در مورد سلاح گرم جنگی به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و در مورد سلاح شکاری به جزای نقدی از پنجاه تا یک صد میلیون ریال محکوم می شود».
در نتیجه ساخت، حمل و نگهداری این موارد حتما پیگرد قانونی دارد. بنا بر ماده قانون مذکور مجازات این جرایم عبارت‌اند از:
- سلاح های سرد جنگی، سلاح های شکاری یا مهمات آن، از نود و یک روز تا شش ماه حبس یا جزای نقدی از ده میلیون تا بیست میلیون ریال
- سلاح های گرم سبک غیرخودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، از شش ماه تا دو سال حبس یا جزای نقدی از بیست میلیون تا هشتاد میلیون ریال
- سلاح های گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، از دو تا پنج سال حبس
- سلاح های گرم نیمه سنگین و سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آنها، از پنج تا ده سال حبس
همچنین تبصره این ماده نیز اعلام کرده است که در صورت مشاهده موارد بیشتر از این انواع، مجازات فرد خاطی یک درجه تشدید می شود.
مجازات قاچاق و حمل مواد کنترل کننده
اجازه دهید در حین بررسی مجازات حمل سلاح گرم، به این نکته نیز نگاهی داشته باشیم که قاچاق و حمل مواد کنترل کننده چه مجازاتی را در پی دارد.
از بررسی از آن جهت مهم است که برخی از افراد (همان طور که اشاره کردیم) تنها برخی از موارد خاص را غیر قانونی می دانند و از حمل یا نگهداری برخی موارد دیگر ناآگاه‌اند. به اهمیت خاطر لازم است که بدانیم تجهیزات کنترل کننده نیز در متن قانون مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.
در ماده 3 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز اینگونه آمده است که «اقلام و مواد تحت کنترل عبارت از انواع مواد محترقه، ناریه، منفجره اعم از نظامی و غیرنظامی، شیمیایی، رادیواکتیو، میکروبی، گازهای بیهوش کننده، بی‌حس‌کننده و اشک‌آور و شوک دهنده‌ها (شوکرها) و تجهیزات نظامی و انتظامی است».
با این تعریف در اختیار داشتن این موارد یا قاچاق آن ها می تواند مجازات مربوط به خود را داشته باشد. مسئله ساخت، مونتاژ، نگهداری و حمل این نوع تجهیزات با توجه به ماده 12 قانون یاد شده، شامل مجازات هایی از این دست است:
- مواد رادیواکتیو یا میکروبی، از پانزده تا بیست و پنج سال حبس
- مواد منفجره نظامی یا شیمیایی، از دو تا پنج سال حبس
- مواد ناریه یا منفجره غیر نظامی، از شش ماه تا دو سال حبس و جزای نقدی یک تا دو برابر ارزش مواد کشف شده. در صورتی که هدف از ارتکاب جرم مقاصد غیر امنیتی از قبیل بهره‌برداری غیر مجاز از معادن باشد، از نود و یک روز تا شش ماه حبس
- گازهای بی حس کننده، بیهوش کننده و اشک آور، از شش ماه تا دو سال حبس
- مواد محترقه و شوک دهنده‌ها (شوکرها)، از نود و یک روز تا شش ماه حبس
این مسئله را نیز به یاد داشته باشید که خرید و نگهداری تجهیزات محترقه که به صورت غیرقانونی وارد ایران شده، حتی اگر برای مصارفی چون جشن ها باشد، با پیگرد قانونی همراه است. تبصره ماده 12 این مهم را این طور شرح داده است که «خرید و حمل مواد محترقه غیر مجاز که برای جشن ها و مراسم استفاده می شود مستوجب جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا ده میلیون ریال است. مواد محترقه ای که به تشخیص وزارت دفاع خطر ساز نیست از شمول این ماده و تبصره آن خارج است».
انواع مجازات حمل سلاح گرم
همانطور که در طول متن به آن اشاره شده، مجازات حمل سلاح گرم، بسته به انواع آن متفاوت است. این انواع را با توجه به متن قانون می توان این گونه در نظر داشت.
- سلاح گرم سبک خودکار
- سلاح گرم سبک غیر خودکار
- سلاح گرم سنگین
- سلاح گرم نیمه سنگین
در نتیجه با استناد به انواع این سلاح ها، حمل، نگهداری، ساخت و یا مونتاژ این موارد، مطابق با ماده 6 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز، مجازات های زیر را در نظر دارد.
- سلاح گرم سبک غیرخودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از بیست میلیون تا هشتاد میلیون ریال
- سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از دو تا پنج سال
- سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آنها، به حبس از پنج تا ده سال
همچنین در ماده 5 این قانون نیز، همان طور که اشاره کردیم، مسئله قاچاق سلاح گرم بررسی شده است. از آن جایی که این مورد قبلا بررسی شده، مرور آن را در نظر نخواهیم داشت اما باید بدانید که مجازات حمل سلاح گرم، در قانون مجازات های اسلامی، جزو مواردی است که صدور حکم و اجرای مجازات آن قابل تعویق و تعلیق نیست.
در متن قانون مورد اشاره، ماده 47 وجود دارد تا با بررسی انواع فعالیت هایی نظیر این مورد، به جامعه و اجرا کنندگان این قانون نشان دهد که چه مواردی را باید با تسریع عمل پیگیری نماید. یکی از موارد مهم در این قانون، مسئله قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر است.
البته در ماده 280 این قانون اعلام دهش است که «فرد یا گروهی که برای دفاع و مقابله با محاربان، دست به اسلحه ببرد محارب نیست». در نتیجه هنگام مواجه با وضعیتی که در آن تحت مجازات حمل سلاح گرم قرار گرفته اید، لازم است که ثابت شود این مورد استفاده برای دفاع از خود بوده و فرد استفاده کننده محارب نیست. محارب در معنا به کسی گفته می شود که با اراده و نیت شخصی بر روی افراد دیگر اسلحه (سرد یا گرم) کشیده باشد.
مجازات حمل سلاح گرم شامل تخفیف می شود؟
تمامی موارد قابل مجازات در متن قانون شامل تخفیف هستند. در مورد مجازات حمل سلاح گرم نیز، میزان همکاری فرد خاطی بسیار مورد توجه قانون قرار گرفته است.
با توجه به تبصره 2 ماده 16 قانون مجازات قاچاق اسلحه «تحویل داوطلبانه بعد از مدت مذکور در جرائم تعزیری درجه یک تا شش، موجب دو درجه تخفیف و در جرائم تعزیری درجه هفت موجب یک درجه تخفیف می‌شود».
همین طور ماده 17 این قانون تشریح می کند که «همکاری متهمان و محکومان جرائم موضوع این قانون با مأموران نظامی، انتظامی و امنیتی برای کشف اسلحه، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل و شناسایی و تعقیب معاونین و شرکای جرائم موضوع این قانون به تشخیص مراجع قضائی رسیدگی‌کننده در مجازات های تعزیری درجه یک تا شش، موجب یک درجه تخفیف و در مجازات های تعزیری درجه هفت و هشت موجب معافیت از مجازات قانونی می شود».
سلاح های گرم دارای مجوز
از میان انواع سلاح گرم یاد شده، تنها سلاح شکاری است که می تواند شامل مجوزهای لازم باشد. البته در استفاده از این نوع تجهیزان نیز قوانینی وجود دارد که باید به آن ها توجه شود. شرط مهم حما سلاح شکاری، داشتن مجوز با تاریخ معتبر است. در صورتی که این تاریخ تمام شده باشد، فرد باید برای تمدید آن اقدامات لازم را انجام دهد.
این موضوع تا آنجایی مهم است که قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز، در ماده 9 آن را این طور بیان کرده است که «دارنده پروانه حمل سلاح شکاری مکلف است پس از انقضاء مدت به تمدید پروانه اقدام نماید و چنان چه ظرف سه ماه پس از پایان مدت به تمدید آن اقدام ننماید، سلاح غیر مجاز تلقی می شود و مرتکب به جزای نقدی از ده تا بیست میلیون ریال محکوم می گردد».
توجه داشته باشید که دارندگان این نوع سلاح، اجازه ایجاد تغییرات در آن را ندارند. برای مثال تغییر آرم این تجهیزات کاملا غیر قانونی است و حتما شامل مجازات خواهد شد.
این نوع مجازات در متن قانون با استناد به ماده 10 این گونه تعریف شده است که «هر کس مبادرت به تغییر در کالیبر، لوله و آلات متحرک هر نوع سلاح نماید یا شماره یا نشانه (آرم) سلاح را جعل نماید به جزای نقدی از بیست میلیون تا هشتاد میلیون ریال محکوم می شود. چنان چه تغییر یا جعل به درخواست مالک اسلحه یا متصرف آن صورت گیرد متقاضی نیز به مجازات مباشر محکوم می شود».
همچنین در فصل چهار قانون مجازات حمل اسلحه، در تشریح ماده 16 که برای اعمال تخفیف افراد را به همکاری تشویق می کند، آمده است که «چنان چه سلاح تحویلی از نوع شکاری باشد و در مهلت مقرر در این ماده تحویل گردد مـراجع ذی ربط مکلف‌اند سلاح مذکور را ظرف سه ماه از تاریخ تحویل به تحویل دهنده آن در صورت عدم سابقه محکومیت مؤثر کیفری و احراز شرایط با صدور جواز حمل و نگهداری مسترد نمایند».
چه زمانی مجازات حمل سلاح گرم قصاص است؟
با توجه به ماده 287 قانون مجازات اسلامی «گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند یاغی محسوب می شود و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می گردند».
مجازات کشیدن سلاح روی یک فرد و کشتن او چیست؟
این مسئله در قانون با قصاص و دیه همراه است. ماده 501 قانون مجازات اسلامی تشریح کرده است که «هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد … و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می شود».
مجازات حمل سلاح گرم شامل بخشش می شود؟
همکاری افراد خاطی در این زمینه می تواند مجازات آن ها را با تخفیف همراه کند.
