مجازات فحاشی به کارمند دولت چیست؟

برقراری نظم و سلامت رفتاری در جامعه، بر عهده قانون گذاران است. این مهم در تمامی جوانب بررسی شده و در مصادیق متفاوت مورد حمایت قانون قرار گرفته است.

یکی از این موارد بحث اهانت و هتک حرمت به اشخاص است که در دو حالت ساده و مشدد مورد توجه قانون بوده و مجازات های خاص خود را دارد. برای بررسی این مهم در متن حاضر ابتدا به معنای توهین و انواع آن پرداخته و سپس مجازات توهین و فحاشی به کارمند دولت را بررسی می کنیم.

توهین به چه معناست؟

هر عملی که موجب آزار فرد مقابل شود توهین است. این کلمه در فرهنگ لغت عمید با معنای «خوار و خفیف شمردن» در نظر گرفته می شود. در نتیجه فرقی ندارد که آن عمل لفظی باشد یا فعلی، هر فعالیتی که باعث شود فرد مقابل احساس ناامنی و بی احترامی داشته باشد، توهین است.

به معنای دیگر، ما با قصد و اراده، ب استفاده از رفتار، گرفتار و اشارات خود به دیگری توهین می کنیم. این میان دو عنصر اصلی توهین را معنا کرده ایم. عنصر مادی و عنصر معنوی.

در نتیجه برای اثبات توهین و فحاشی به کارمند دولت یا فرد دیگر، تنها کافیست که دو عنصر اصلی را در رفتار ا تشخیص دهیم. اینکه فرد با نیت و اراده خود آن رفتار را انجام داده است.

بررسی انواع توهین

مسئله توهین در قانون، در انواع مختلفی مورد نظر است. این دسته بندی ها از آن جهت انجام شده اند که برای قانون گذار ایجاد آرامش در جامعه و حفظ آن بسیار مهم بوده است؛ لذا با دسته بندی انواع توهین و توجه به جزئیات، سعی در برقراری نظم و حفظ امنیت افراد دارد.

در نتیجه برای اینکه بدانیم فحاشی به کارمند دولت چه مجازاتی دارد، باید درک کنیم که عمل انجام شده در کدام دسته از انواع توهین قرار می گیرد. این انواع عبارت‌اند از:

توهین حدی

این نوع توهین مجازات ثابتی دارد. به این معنا که فرد عملی را با آگاهی کامل انجام داده که از طرف قانون گذار قابل بخشش نیست و مجازات آن حتی مقدس است. در متن قانون تنها عملی که این‌گونه در نظر گفته می شود «سب النبی» است.

بررسی این موضوع در قانون مجازات های اسلامی آورده شده است. این قانون در ماده 262 اذعان دارد که «هر کس پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم و یا هر یک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند سب النبی است و به اعدام محکوم می شود».

در تبصره این ماده نیز آمده است که «قذف هر یک از ائمه معصومین (ع) و یا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یا دشنام به ایشان در حکم سب النبی است».

توهین حدی زمانی مد نظر است که فرد با استفاده از دو عنصر اصلی توهین به صورت مادی و معنوی، دست هبه این کار زده باشد. به این معنا که فرد کاملا آگاهانه این کار را کرده و می دانسته است که فحاشی و یا توهین او خطاب به چه کسی است.

اما در وضعیتی که این موضوع سهوی بوده، یا از طریق لغزش زبانی صورت گرفته است، سب النبی نخواهد بود. این مسئله با تکیه بر ماده 263 قانون مجازات اسلامی معنا می شود.

این ماده تشریح می کند که «هرگاه متهم به سب، ادعا نماید که اظهارات وی از روی اکراه، غفلت، سهو یا در حالت مستی یا غضب یا سبق لسان یا بدون توجه به معانی کلمات و یا نقل قول از دیگری بوده است سب النبی محسوب نمی شود».

در تبصره این ماده هم آمده است که «هرگاه سب در حالت مستی یا غضب یا به نقل از دیگری باشد و صدق اهانت کند موجب تعزیر تا هفتاد و چهار ضربه شلاق است».

توهین تعزیری

این نوع از توهین در درون خود دو حالت مختلف دارد. برای اینکه بدانیم فحاشی به کارمند دولت چه مجازاتی در پی دارد، باید بفهمیم که نوع توهین انجام شده در کدام یک از این دو دسته قرار می گیرد. این موارد عبارت‌اند از:

توهین ساده

به صورت قانونی، توهین ساده به معنای رفتاری است که باعث می شود تا حیثیت یک انسان خدشه دار شده و به او لطمه وارد شود. قانون گذاران برای این نوع اهانت، مجازات 74 ضربه شلاق و جریمه به مبلغ پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال را در نظر دارند.

توهین مشدد

این نوع اهانت بسته به جایگاه افراد و حتی جنسیت آن ها بررسی می شود. مصادیق مختلف آن به این شرح هستند:

• توهین به مقدسات: این نوع توهین با سب النبی فرق دارد. در این مورد فرد به تمامی مقدسات (به غیر از پیامبر اعظم) توهین کرده است. اگر این نوع اهانت شامل سب النبی شود، حکم فرد اعدام است. در غیر این صورت مجازات یک تا پنج سال حبس را شامل می شود.

این مجازات در کتاب پنجم مجازات های اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) در شرح ماده 513 این‌گونه عنوان شده است که «هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم سب‌النبی باشد اعدام می شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد».

• توهین به مقام رهبر: مجازات این نوع توهین نیز در ماده 514 قانون مذکور چنین آمده است که «هر کس به حضرت امام خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی رضوان‌ ا… علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد».

توجه داشته باشید که در این ماده، استفاده از ترکیب «به نحوی از انحاء» اشاره به این مورد دارد که در این نوع توهین، بین گفتن کلمات اهانت بار و یا رفتاری سرشار از توهین فرقی وجود ندارد. رسیدگی به با نوع اهانت ها، بر عهده دادگاه انقلاب اسلامی است.

• توهین به مقامات سیاسی ایرانی: فرقی ندارد که آن فرد سیاسی داخل ایران مشغول به کار باشد یا خارج از مرزها، توهین به مقامان دولتی مجازات خاص خود را در پی دارد.

این مجازات در ماده 609 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم) این چنین شرح داده شده است که:

«هر کس با توجه به سمت، یکی از رؤسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهوری یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود».

به این نکته توجه داشته باشید که با توجه به این متن، مجازات توهین و فحاشی به کارمند دولت، زمانی مور توجه قانون است که وی در حال انجام وظیفه باشد.

در واقع اگر این اتفاق خارج از محل کار و در زمانی غیر زمان کاری رخ دهد، توهین ساده بوده و تنها با توجه به آن وضعیت بررسی خواهد شد.

• توهین به مقامات خارجی که در خاک ایران: یکی از وظایف جامعه ما، حفظ احترام مقامات خارجی است که به عنوان مهمان در کشور ما حضور دارند. اگر در وضعیتی قرار بگیریم که اهانت به یکی از آن ها موجب بر هم خوردگی این نظام سیاسی شود، قانونگذار باید با فرد خاطی رفتار قانونی داشته باشد.

این نوع مجازات در ماده 517 قانون مجازات اسلامی این‌گونه تعریف شده است که «هر کس علنا نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به یک تا سه ماه حبس محکوم می شود مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود».

‌همچنین تبصره این ماده توضیح می دهد که «اعمال مواد این فصل منوط به تقاضای دولت مربوطه یا نماینده سیاسی آن دولت یا مطالبه مجنی‌علیه یا ولی او است و در صورت استرداد تقاضا تعقیب جزایی نیز موقوف خواهد شد».

• توهین به بانوان و اطفال: از دیگر مصادیق توهین مشدد، اهانت به مقام بانوان و به خطر انداختن حیثت آنان است. همچنین این مهم شامل بی احترامی، ایجاد مزاحمت و توهین به اطفال هم خواهد بود. مجازات این نوع اهانت در ماده 616 قانون مجازات اسلامی با در نظر گرفتن دو تا شش ماه حبس و 74 ضربه شلاق تشریح شده است.

همچنین در متن قانون «توهین به حرفه و مشاغل خاص» و «توهین به افرادی که فوت شده اند» نیز مجازاتی از نوع توهین های مشدد دارد. برای نمونه اگر فردی به یک وکیل توهین کرده باشد، بر اساس ماده 20 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری، از 15 روز تا 3 ماه حبس خواهد شد.

در نهایت اگر فردی به یک شخص فوت شده توهین کند، در اصل به بازماندگان وی توهین کرده و در هر صورتی آن ها می توانند نسبت به فرد خاطی، طرح شکایت کنند. این نوع توهین نیز با مجازات ماده 608 قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده، بررسی خواهد شد.

در چه شرایطی توهین انجام شده؟

همانطور که ذکر شد، برای اینکه بدانیم مجازات توهین یا فحاشی به کارمند دولت چگونه است، باید دو شرط اصلی را در نظر داشته باشیم.

1. فرد در محل کار خود باشد
2. فرد در حین انجام وظیفه باشد

در صورتی که خارج از این وضعیت توهینی صورت بگیرد، مسئله به عنوان یک توهین ساده مورد برسی قرار خواهد گرت. اما چنانچه در فحاشی یا توهین صورت گرفته، دو شرط بالا لحاظ شده باشند، طبق قوانین ذکر شده با فرد خاطی برخورد خواهد شد.

همچنین این بی احترامی باید به صورت علنی انجام شده باشد. در واقع برای حضور در دادگاه و پیگیری مجازات فحاشی به کارمند دولت، باید بتوان این مسئله را ثابت نمود. به همین خاطر لازم است که مورد پیش آمده به صورت علنی اتفاق افتاده باشد.

فحاشی به کارمند دولت و مجازات آن

در مجموع، مباحث مربوط به مجازات فحاشی به کارمند دولت، در کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (‌تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) بررسی شده است. مطابق با فصل پانزدهم این کتاب، مواد 608 و 609 اهانت و فحاشی به افراد در قانون مذکور، مجازات های خاص خود را دارد.

در ماده 608 اشاره شده است که استفاده از هرگونه الفاظ رکیک و فحاشی به اشخاص، در صورتی که باعث قذف نشود، 74 ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی به همراه دارد. لازم به ذکر است که «قذف» در این ماده به معنای نسبت دادن لواط و زنا به دیگران است.

در واقع اگر فردی به دیگران این‌گونه نسبتی اعطا کند، از مصادیق توهین محسوب شده و با توجه به ماده 253 قانون مجازات اسلامی با او برخورد خواهد شد.

این ماده اذعان دارد که «هرگاه کسی زنا یا لواطی که موجب حد نیست مانند زنا یا لواط در حال اکراه یا عدم بلوغ را به دیگری نسبت دهد به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود».

همچنین در نظر داشته باشید که مجازات فحاشی به کارمند دولت، بنا بر ماده 609 قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده، شامل سه تا شش ماه حبس و 74 ضربه شلاق یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی است. در صورتی که این اهانت به ضرب و جرح کارمند دولت ختم شود، بسته به میزان اثر رفتار او مجازات خواهد شد.

اگر در این وضعیت، قصد خاطی تنها بر هم زدن نظم عمومی باشد، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد اما اگر این ضرب و جرح به شکستگی، کبودی و یا سرخی بدن فرد منجر شود، مطابق با ماده 614 قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده، فرد خاطی را در ابتدا مستحق مجازات می دانند.

مجازات فحاشی به کارمند دولت شامل جریمه نقدی است؟

بله. طبق قانون این عمل مابین پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی دارد.

کدام حد توهین قصاص دارد؟

توهین به شخص پیامبر اسلام (ص) که مساوی با سب النبی است با قصاص فرد خاطی همراه است.

اگر فرد در حالت مستی به مقدسات اسلام توهین کرده باشد مجازات می شود؟

شرط مهم مجازات توهین، عمدی بودن عمل است. اگر فرد از روی ناآگاهی این کار را انجام داده با او برخورد قانونی نخواهد شد مگر اینکه کار خود را تکرار کند. در این صورت رفتار او جنبه ناآگاهی ندارد.