امروزه زنان جامعه بیش از پیش به حقوق و تکالیف خود اهمیت داده و همواره در راستای کسب اطلاعات در زمینه های مختلف خانوادگی قدم بر می دارند. نفقه آن ها نیز از آن مواردی است که به منظور حفظ حقوق و صیانت زن برای وی تعیین گردیده است.
نفقه یکی از مهمترین حقوقی است که زنان مشمول آن شده و پس از جاری شدن صیغه طلاق به آن ها تعلق می گیرد.
مطابق قانون مدنی و شرع اسلام، مردان همیشه در دوران زندگی خویش موظف هستند که نفقه فرزندان و همسر خود را پرداخت نمایند. و مطابق بند یک شروط ضمن عقد ازدواج، در صورتی که شوهر از پرداخت نفقه به مدت شش ماه امتناع نماید، زن قادر خواهد بود از دادگاه صالح تقاضای صدور اجازه طلاق نماید.
در صورتی که شما از مخاطبین محترم شکایت 24 هستید و به دنبال طرح شکایت ترک انفاق در دوران عقد از شوهر خود می باشید، و یا برعکس همسر شما شکایتی را با موضوع ترک انفاق کیفری علیه شما در دادسرا مطرح نموده است، می توانند با دنبال نمودن این مقاله با نحوه و چگونگی طرح شکایت و راه های اثبات یا دفاع از آن آشنا شده و شکایت یا دفاعیات خود را مطرح نمایند.
نفقه به چند دسته تقسیم می شود؟
نفقه به طور کلی به ۳ دسته قابل تقسیم می باشد که عبارت است از: نفقه زوجه، نفقه اقارب، نفقه زندانی
نفقه‌ای که در این مقاله مورد بحث ما قرار خواهد گرفت نفقه زوجه است که این نفقه یا به عبارتی عامیانه خرجی زندگی، از لحظه جاری شدن خطبه عقد و ایجاد رابطه زوجیت بین زن و مرد بوجود می آید و در راستای این رابطه، زن حق دریافت نفقه از شوهرش را بدست می آورد.
اما از زمان جاری شدن خطبه عقد، تا زمانی که تمکین خاص و رابطه زناشویی بین زوجین به وقوع نپیوسته است، نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت و زوجه به محض اعلام آمادگی یا اعلام اراده برای انجام وظایف زناشویی در ازدواج، حق دریافت و یا مطالبه نفقه خود را بدست می آورد.
البته در صورتی که زوجه آغاز زندگی زناشویی را موکول به پرداخت مهریه کرده باشد، در این صورت، زن تا زمان تسلیم مهریه خود می‌تواند از انجام وظایف خود در مقابل شوهر امتناع کند و این خودداری از انجام وظایف موجب ساقط شدن حق نفقه زن نخواهد شد.
در حقیقت در مدت زمان جاری شدن خطبه عقد تا مراسمات ازدواج، زن را نمی توان مستحق دریافت نفقه دانست مگر اینکه زن آمادگی خود یا همان اراده خود را برای آغاز زندگی اعلام کند و شوهر از آغاز زندگی مشترک امتناع نماید. لذا در این حالت است که زن استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت.
نفقه از اساسی ترین حقوقی است که زن در زندگی مشترک دارد و باید از آن بهره مند گردد.
مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، مرد مکلف به برطرف کردن تمامی نیازهای متناسب و متعارف زن از قبیل مسکن، هزینه‌های درمانی و بهداشتی، اثاث منزل، خادم، البسه و غیره بوده و ملاک پرداخت نفقه به زوجه، وضعیت مالی مرد نیست و در تمامی موارد، مرد موظف است به نسبت نیازهای متعارف و متناسب زن، کلیه نیازهای متعارف او را تامین کند.
نفقه زوجه بر چه مبنایی تعیین می گردد؟
نفقه زوجه و همچنین نفقه اقارب و زندانیان، در هر سال بر حسب نرخ شاخص تورم بانک مرکزی و توسط کارشناسان رسمی قوه قضاییه تعیین می گردد و در این شرایط باید وضعیت خاص زن را نیز کاملا مد نظر قرارداد.
شایان ذکر است که کارشناسان مربوطه بر اساس وضعیت اجتماعی زوجه از جمله میزان تحصیلات و غیره کارشناسی خود را انجام می‌دهد و حتی اگر زن از مسایل مادی بی نیاز و بسیار متمول باشد، نفقه به او تعلق خواهد گرفت و همچنین حتی اگر مرد فقیر و زن ثروتمند باشد، باز هم زوجه مستحق دریافت نفقه خواهد بود. لذا شرط احتیاج زوجه در پرداخت نفقه کاملا منتفی است.
مطابق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، در عقد دائم نفقه زوجه بر عهده شوهر اوست، بنابراین در عقد دائم، مرد مکلف به پرداخت نفقه همسر خود می‌باشد و براساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، نفقه در عقد موقت یا صیغه راه نداشته مگر آنکه زوجین بر بودن آن توافق کرده و یا عقد بر مبنای پرداخت نفقه ایجاد شده باشد.
از آن جایی که اثبات شکایت ترک انفاق زوج و یا دفاع در مقابل این عنوان اتهامی، دارای پیچیدگی خاصی است و ممکن است بی اطلاعی به برخی مسائل موجب رد شکایت زوجه یا محکومیت ناروا زوج در این خصوص گردد، حتما قبل از هر گونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور خانواده، مشورت نمایید.
چه شرایطی برای تعلق نفقه به زوجه در دوران عقد نیاز است؟
برای تعلق نفقه به زوجه در دوران عقد، نیاز است که او وظایف زناشویی خود در قبال همسر را انجام داده یا اراده بر انجام داشته باشد. به عبارت دیگر، تعلق نفقه به زوجه نیازمند تمکین اوست. تمکین خود دو دسته است:
- تمکین عام: تمکین عام به معنای اطاعت در تمامی امور زندگی خصوصاً در مورد محل سکونت.
- تمکین خاص: تمکین خاص عبارت است از انجام رابطه زناشویی بین زوجین
تعلق نفقه در دوران عقد در مناطق مختلف، متفاوت است و هر منطقه ای از کشورمان دیدگاه ها و رسوم خود را مد نظر قرار می دهند.
معمولا در دوران عقد، زن و شوهر در یک منزل ساکن نیستند و پیش از مراسم ازدواج رابطه زناشویی در کشور ما معمولا مرسوم نیست و اصولا زن، در این زمان دوشیزه (باکره) است و معمولا تمکین ازنوع عام آن در دوران عقد شکل می‌گیرد نه تمکین خاص.
لذا برخی بر این عقیده هستند که نفقه زن صرفا پس از ازدواج و تمکین خاص مستقر شده و زوجه مستحق دریافت نفقه خواهد بود.
بر طبق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی، به محض وقوع نکاح، رابطه زوجیت میان زوجین ایجاد می گردد و حقوق و تکالیف آن ها در قبال یکدیگر بوقوع می پیوندد و به محض امضای سند نکاحیه، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر آغاز میگردد و نفقه نیز مشمول همین موضوع است.
البته باید این نکته را در نظر داشت که زوجه دوشیزه در دوران عقد در مقابل تقاضای مرد مبتنی بر تمکین خاص، می‌تواند به حق حبس خود استناد کند و تمکین خاص خود را می‌تواند مشروط به پرداخت کامل مهریه خود بنماید و طبق قانون این استناد به حق حبس موجب عدم پرداخت نفقه نخواهد شد.
فقها نیز در این موضوع عقیده دارند تا زمانی که دختر در خانه پدر خود زندگی می‌کند و حتی پس از ازدواج هنوز به خانه شوهر خود نرفته است باید که از پدر خود تبعیت کند و تبعاً نفقه او نیز برعهده پدر ایشان است نه شوهر.
البته عده دیگر نیز با این دیدگاه مخاف بوده و بیان می‌دارند که نفقه در دوران عقد بر مرد واجب است وبر عهده اوست.
اما در یک نتیجه گیری کلی از عموم نظرات باید گفت، تمکین اعم است از تمکین خاص و تمکین عام و چون تمکین خاص به معنای اخص کلمه در ایام عقد شکل نمی‌گیرد زوج تکلیفی به پرداخت نفقه در دوران عقد نخواهد داشت.
پیشنهاد می گردد به دلیل جوانب متعدد و بعضا پیچیده دراثبات یا دفاع از اتهام ترک انفاق زوجه، لطفا قبل از هرگونه اقدام قضایی، اطلاعات کامل و مورد نیاز را در این خصوص کسب نمایید.
چه راه هایی برای مطالبه نفقه از مراجع قضایی وجود دارد؟
همانگونه که ذکر شد مطابق قانون، از زمانی که زوجه اعلام آمادگی و اراده خود را برای زندگی مشترک بیان می دارد، مستحق دریافت نفقه است و در صورت عدم پرداخت آن از سوی مرد، زن قادر خواهد بود به نزدیکترین دادگاه محل سکونت خودش و یا همسرش مراجعه کرده و شکایت خود را به صورت کتبی و یا شفاهی طرح نماید و عدم پرداخت نفقه از سوی شوهرش را به اثبات برساند.
برای اثبات رابطه زوجیت نیز باید که عقدنامه و یا همان سند نکاح را به دادگاه تسلیم کرده و سایر مراحل اداری، قضایی، ارائه شهود و درخواست نفقه عقب افتاده را طلب نماید و حتی برای مجازات شوهر نیز، شکایت کیفری ترک انفاق علیه اومطرح کند زیرا طبق ماده ۶۴۲ قانون مجازات، هر کس با داشتن استطاعت مالی و در صورت تمکین زن، نفقه او را نپردازد و یا از پرداخت آن امتناع کند، دادگاه او را به سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید.
پس عدم پرداخت نفقه از نظر قانونگذار جرم انگاری شده و برای آن مجازات تعیین گردیده است و زوجه می‌تواند این امر را هم از لحاظ حقوقی و هم به لحاظ کیفری تعقیب و پیگیری نماید.
البته همان گونه که پیش تر نیز ذکر شد، استطاعت مرد شرط تعلق نفقه نیست ولی استطاعت او جزو شرایط تحقق جرم شوهر در خصوص عدم پرداخت نفقه می باشد.
یعنی زمانی جرم ترک انفاق شامل حال زوج خواهد شد و او به مجازات تعزیری محکوم می‌شود که با وجود استطاعت مالی از دادن نفقه همسر خود امتناع کرده باشد.
تشخیص این استطاعت بر عهده دادگاه است و در صورتی که شوهر توانایی پرداخت بخشی از مهریه را داشته باشد ولی کوتاهی در این امر کرده باشد، باز هم مجرم شناخته خواهد شد.
از آن جا که دعوای نفقه یک دعوای مالی تلقی می گردد باید نسبت به مبلغ نفقه متعلقه دعوای مذکور مطرح شده و تمبر هزینه دادرسی به آن الصاق گردد و نهایتا به دادگاه خانواده تقدیم شود و زن می‌تواند هزینه های دادرسی را نیز در دادخواست خود مطرح و آن را از زوج مطالبه کند.
در مواردی اگر زن توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد می‌تواند دادخواست اعسار تقدیم دادگاه نماید و در صورت اثبات اعسار، زن از پرداخت هزینه دادرسی معاف می گردد.
هزینه طرح شکایت ترک انفاق برچه مبنایی محاسبه می گردد؟
از آنجایی که برای ثبت شکایت ترک انفاق، دادسراهای عمومی صلاحیت رسیدگی دارند، هزینه دادرسی هم با توجه به نحوه شکایتی که به این مرجع ارجاع شده است تعیین می گردد، که البته در مسائل کیفری هزینه بالا و سنگینی نیست.
اما در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت شکایت تا صدور رای و هزینه های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، هزینه های کارشناسی و هزینه های ثبت شکواییه هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می گردد. برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می توانید به قانون بودجه کشور مراجعه نمایید.
چقدر فرصت برای طرح شکایت ترک انفاق توسط وجود دارد؟
همان گونه که در مقالات قبلی نیز به این مطلب اشاره شد، از آن جایی که جرم ترک انفاق از جرایم مستمر محسوب می شود، لذا مقید به فرصت و زمان خاصی برای طرح نیست و هر موقع که زوج از پرداخت آن خودداری کند وموجب عسرت و تنگ دستی زوجه گردد، امکان طرح شکایت به مراجع قضایی وجود خواهد داشت.
طرح شکایات ترک انفاق نیز حجم زیادی از پرونده‌های قضایی دادگاه ها را به خود اختصاص داده است. بنابراین آن جایی که متاسفانه همه روزه شاهد طرح این گونه شکایات در محاکم قضایی مختلف هستیم، باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست و انجام کارشناسی های متعدد در این جرم احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد.
بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد. البته پیش گویی زمان در پرونده های حقوقی و کیفری در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نیست. ولی مطمئنا کارشناسان و وکلای شاغل در این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری وانجام پرونده های مختلف ترک انفاق کسب نموده اند، می توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
برای جلوگیری از رد شکایت خود توصیه می کنیم قبل از طرح دعوا، حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل حقوقی در حوزه فعالیت مسایل خانواده، مسیر موفقیت پرونده خود را بررسی نمایید.
برای شکایت ترک انفاق چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، برای طرح شکایت شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت بر عدم پرداخت نفقه از ناحیه شوهر است را به دادگاه ارائه کنید و آن ها را به همراه شکواییه، حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست.
البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر شکایت پیش بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی تری را برای شما مشخص نماید.
آیا برای تنظیم شکایت ترک انفاق در ایام عقد، به استفاده از خدمات وکیل نیاز است؟
اگر می خواهید طرح شکایت شما در خصوص ترک انفاق به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.
اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.
همچنین وکلای دادکستری قادرند در مورد کم و کیف تخلفات واقع شده و نحوه تنظیم دادخواست، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات شکایت، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی شکایت شما را تا حدودی پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.
پس اگر شما هم قصد طرح شکایت ترک انفاق را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در شکایت 24، با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.
نحوه تنظیم شکایت و پشتیبانی به چه صورت خواهد بود؟
مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه های حقوقی یا کیفری یا اداری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی و ثبت شکایت، هزینه های کارشناسی و غیره خواهد بود. در پرونده ها مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها و ثبت شکواییه، بدلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، شکایتش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.
