شکایت فرار از دین چگونه است؟

معمولا با شنیدن عبارت فرار از دین، این مفهوم به ذهن اشخاص متبادر می گردد که شخصی برای فرار از بدهی خود با یک معامله کاملا صوری، تمام یا بخشی اموال خود را به فرد یا افراد دیگری مانند فرزندان، پدر و مادر و.. خود انتقال می دهد.

طبق قانون مدنی نیازی نیست که هدف از معامله صورت گرفته در قرارداد ذکر گردد، اما در صورتی که در معامله‌ای هدف و انگیزه و جهت طرفین معامله ذکر گردد باید حتما آن هدف قانونی و مشروع باشد، والا آن معامله باطل خواهد بود. همچنین در صورتی که در معامله‌ای مشخص گردد که فرد با قصد فرار از دین و به صورت صوری معامله ای را انجام داده است، آن معامله باطل است.

به عبارت دیگر از آنجایی در معاملات صوری هیچ قصد و نیتی برای انجام معامله بین طرفین معامله وجود ندارد و قاعدتاً هیچ وجهی نیز رد و بدل نمی شود این معاملات باطل است. البته گاهی اوقات نیز معامله به قصد فرار از دین صورت می گیرد ولی صوری نیست و نمی توان آن را باطل دانست!

در این مقاله قصد داریم در صورتی که مخاطبین محترم شکایت 24، به هر نحو قصد شکایت از اشخاصی را دارند که اموال خود را به قصد فرار از دین به دیگری واگذار کرده یا فروخته اند، با نحوه و چگونگی شکایت از این افراد و مراجع قضایی صالح برای طرح این گونه شکایت، آشنا کنیم و تا حد ممکن تفاوتهای موجود بین معاملات صوری و معامله به قصد فرار از دین را بررسی نماییم.

مقایسه کاربردی معامله به قصد فرار از دین و معاملات صوری

همانگونه که ذکر شد، معامله به قصد فرار از دین می تواند به نحو صوری و یا غیر صوری واقع گردد. منظور از صوری بودن معامله این است که انتقال دهنده مال، نیت درونی و قصد قبلی و واقعی برای فروش یا انتقال مال خود ندارد و صرفاً می خواهد با انجام این انتقال از مالش مراقبت و نگهداری نماید تا احیاناً طلبکاران نتوانند از محل آن مال به طلبشان برسند. در واقع هیچ مبلغی جهت اجرای این معامله بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده رد و بدل نخواهد شد. اصولاً قانونگذار چنین معاملاتی را باطل می داند.

حالا چنانچه معامله صرفاً به قصد فرار از پرداخت دین واقع شود اما صوری محسوب نشود و معامله کاملاً واقعی رخ دهد، چنین معامله ای بین طرفین معامله کاملاً صحیح و قانونی است، ولی در مقابل طلبکاران هیچ ارزش و اعتباری نداشته و قابل استناد نخواهد بود.

برای مثال اگر زوجه پس از یک اختلاف خانوادگی برای دریافت مهریه خود به دادگاه مراجعه نماید و مهریه خود را به اجرا بگذارد، و سپس همسر او به قصد فرار از این دین و برای پرداخت نکردن مهریه، مثلا خانه خود را به صورت صوری به فرد دیگری واگذار نماید، اگر آن فرد نیز از نیت زوج آگاه باشد، هر دو آنها مرتکب جرم شده و مجرم محسوب می شوند.

در این حالت زوج به 10 ماه حبس تعزیری و شخص انتقال گیرنده عالم به قصد و نیت زوج، به 4 ماه حبس تعزیری محکوم می‌گردند، که البته این رای قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی نیز می باشد. البته احتمال اینکه بتوان از طریق مراجع تجدیدنظر تخفیفی در مجازات ذکر شده گرفت بسیار زیاد است.

یا مثلا یک خانه در مقابل مبلغ معینی به فرد دیگری فروخته می شود.در چنین حالتی در صورتی که ارکان معامله رعایت نگردد، معامله صوری محسوب و دادگاه قادر است طبق شرایطی دستور ابطال آن معامله را صادر نماید.

در این حالت فردی که مدعی است معامله به شکل صوری واقع شده و این امر موجب از بین رفتن طلب او گردیده است، باید از طریق دادگاه های حقوقی،خواسته ای با عنوان دادخواست ابطال بیع مطرح نموده تا پس از طی مراحلی، مال و اموال بدهکار به نفع او توقیف گردد.

جرم انگاری معامله به قصد فرار از دین و مجازات قانونی آن

در قوانین کشور، هم ضمانت اجراهای حقوقی و هم ضمانت اجرای کیفری برای معامله به قصد فرار از دین در نظر گرفته شده است.همانگونه که اشاره شد اگر فردی برای فرار از ادای دین، اموال خود را به دیگری انتقال دهد والباقی اموالش نیز کفاف بدهیش را ندهد، عمل این شخص جرم تلقی می‌شود.

مطابق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، انتقال مال به شخص دیگر به هر نحو به وسیله مدیون با انگیزه فرار از ادای دین، به گونه ای که باقی مانده اموال برای پرداخت دیون کافی نباشد، منجر به حبس تعزیری یا جزای نقدی درجه 6 یا جزای نقدی معادل نصف محکوم به، یا هر دو مجازات می شود. ضمنا در صورتی که منتقل الیه یا انتقال گیرنده با علم به موضوع، اقدام به این معامله کرده باشد، در حکم شریک جرم محسوب می شود. در این شرایط آن مال از اموال انتقال گیرنده به عنوان جریمه اخذ و محکوم به، از محل آن دریافت خواهد شد.

همچنین طبق ماده 218 مکرر قانون مدنی: «در صورتی که طلبکار به دادگاه دادخواست داده، دلایل ارائه نماید که مدیون برای فرار از دین ، قصد فروش اموال خود را دارد، دادگاه می‌تواند قرار توقیف و بازداشت اموال وی را تا میزان بدهی او صادر کند که در این صورت بدون اجازه دادگاه حق فروش آن اموال را نخواهد داشت.»

توصیه میکنیم حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل با تجربه و متخصص در زمینه وصول مطالبات، نسبت به طرح شکایت از بدهکار اقدام نمایید. از آنجایی که جرم تلقی نمودن این عنوان دارای پیچیدگی خاصی است و ممکن است بی اطلاعی به برخی مسائل موجب از دست رفتن عنوان مجرمانه و تبدیل شدن آن به موضوعی حقوقی گردد، حتما قبل از هر گونه اقدام با یک وکیل متخصص مشورت نمایید.

چه شرایطی لازم است تا یک معامله را، به قصد فرار از دین عنوان نمود؟

• وجود دین یا محکومیت مالی

  دین بدهکار باید به شخص ثالث ثابت گردد و کاملا معلوم و معین باشد. فقط در این حالت است که انتقال مال به شخص دیگری فرار از دین به حساب می آید. البته صرفا تعهدات مالی که موضوع آن، احکام مالی و اسناد لازم الاجرا است در این مقوله مد نظر قرار خواهد گرفت.

• انتقال مال توسط مدیون

  جرم فرار از دین در صورتی تحقق می یابد که شخص بدهکار به منظور فرار از دین، مال خود را به دیگری انتقال دهد. این نقل و انتقال باید به صورت حقوقی و مالی اتفاق بیفتد. بنابراین اگر بدهکار به هر دلیل دیگری و بدون مجوز قانونی موجب ضرر به طلبکار گردد، موضوع کاملا متفاوت با جرم انگاری آن است.

• لزوم آگاهی انتقال گیرنده از قصد بدهکار

  همانگونه که ذکر شد، اگر شخص انتقال گیرنده به موضوع فرار از دین آگاهی داشته باشد، شریک جرم محسوب می گردد. لذا قانوناً مالی که در اختیار انتقال گیرنده قرار گرفته است، بابت پرداخت دین پس گرفته خواهد شد. اما چنانچه شخص انتقال گیرنده به این موضوع آگاهی نداشته باشد، چنین موضوعی جرم نبوده و قابل مجازات نخواهد بود.

• معاملات باید جنبه مالی داشته باشد

  برای تحقق معامله به قصد فرار از دین، باید معامله جنبه مالی داشته باشد. تصرفات و معاملات غیر مالی حتی اگر به انگیزه فرار از دین انجام گرفته باشند، جرم محسوب نمی شود. برای مثال در عقد نکاح، فارغ از تعهدات مالی، به دلیل جنبه‌های اخلاقی، باید گفت که نکاح یک قرارداد غیر مالی است. ولی در خصوص مهریه، اگر از اندازه‌ای طبیعی و معقول بیشتر باشد، قرارداد غیر نافذ خواهد شد.

• تصرف باید موجب ورود ضرر به طلبکاران شود

  وقتی در انجام معامله‌ای طلبکار زیان ببیند و قادر نباشد طلب خود را از مدیون به هر نحوی وصول کند، می‌تواند از دادگاه صالح برای ابطال معامله شخص مدیون و شخص انتقال گیرنده دادخواستی مطرح نماید. بنابراین معامله‌ زمانی به قصد فرار از دین محسوب می شود که دارایی های بدهکار کمتر شده باشد و بدهکار فقیر تر هم شده باشد. بنابراین هنگامی که بدهکار بتواند از الباقی داراییش طلب خود را پرداخت کند، آن معامله را نمی توان باطل محسوب نمود.

• قصد فرار

  همانگونه که ذکر شد، معامله به قصد فرار از دین فقط زمانی باطل محسوب است که ثابت گردد به قصد فرار از دین بوده و با حیله و نیرنگ رخ داده است. بنابراین زمانی که شخص مدیون به هر نحوی می‌تواند طلب طلبکار خود را پرداخت نماید، طلبکار نمی تواند به معاملاتی که شخص مدیون انجام می‌دهد اعتراض داشته باشد.اصولاً مدت فرار از دین به یک سال قبل برمی‌گردد و اگر شخصی در مدت کمتر از یک سال قبل از زمان سر رسید بدهی‌هایش، اموال خود را به طور صوری به دیگران واگذار کند، آن معامله باطل است.

چه مرجعی صلاحیت رسیدگی به شکایت فرار از دین را دارد؟

طبق معمول مرجع صالح برای رسیدگی به عناوین کیفری، دادسراهای محل وقوع جرم هستند که در مورد شکایت فرار از دین، محل وقوع جرم جایی است که معامله به قصد فرار از دین در آنجا انجام شده است، خواه محل اقامت مشتکی عنه و شاکی باشد. البته در خصوص برخی عناوین حقوقی از جمله ابطال معامله صوری و… نیز میتوان به دادگاه های محل وقوع معامله یا دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه کرد.

شکایت علیه متهم چقدر زمان می‌برد؟

متاسفانه طرح اینگونه شکایات نیز حجم زیادی از پرونده‌های قضایی دادگاه ها را به خود اختصاص داده است و بخش عمده آن نیز در خصوص فرار از پرداخت مهریه زوجه در محاکم در حال رسیدگی است.بنابراین آنجایی که متاسفانه همه روزه شاهد طرح این دعوی در سطح محاکم قضایی مختلف هستیم، باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست و نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد.

البته پیشگویی زمان در پرونده های حقوقی و کیفری در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نیست. ولی مطمئناً کارشناسان و وکلای شاغل در این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده های مختلف وصول مطالبات و جرایم فرار از پرداخت دین کسب نموده اند، می توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.

هزینه های طرح شکایت

از آنجایی که برای ثبت شکایت علیه متهمان فرار از پرداخت دیون،دادسراهای عمومی صلاحیت رسیدگی دارند، هزینه دادرسی هم با توجه به نحوه شکایت که به این مرجع ارجاع شده است تعیین میگردد، که البته در مسائل کیفری هزینه بالایی نیست.

اما در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت شکایت تا صدور رای و هزینه های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، اعم از هزینه های کارشناسی و هزینه های ثبت شکواییه هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می گردد. برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می توانید به قانون بودجه کشور مراجعه نمایید.

برای شکایت از متهم به فرار از دین چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟

جهت اثبات فرار از دین، شاکی می بایست با استناد به دلایل و مدارکی مانند اسناد انتقال یا شهادت شهود و… امور فوق را اثبات نماید. همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، برای شکایت شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دارید ارائه کنید و آن ها را به همراه طرح شکواییه ضمیمه پرونده‌تان نمایید.

توجه داشته باشید که بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی، برای اثبات هر دعوایی از اقرار، شهادت، قسامه، سوگند و اسناد میتوان استفاده نمود. هر چند علم و آگاهی قضات نیز در پرونده های کیفری بی تاثیر نیست. مشورت با وکلای متخصص شکایت 24 می تواند تا حدودی شما را در تکمیل مدارک و ضمائم مورد نیاز و دلایل مورد استناد، آگاه نماید.

آیا برای تنظیم شکایت در این مورد نیاز به استفاده از خدمات وکیل داریم؟

اگر می خواهید طرح شکایت شما از مدیون متهم به فرار از دین، بهتر و با سرعت بیشتری پیش برود و به نتیجه مطلوبی برسید و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه میکنیم که با یک وکیل مجرب در عنوان اتهامی مذکور،حتما مشورت کنید. اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در به دام انداختن مدیون،واقعا تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

همچنین وکلای دادگستری قادرند در مورد کم و کیف جرم واقع شده و نحوه تنظیم شکایت نامه یا دادخواست های حقوقی، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات شکایت،از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟

علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند تا حدودی نتیجه احتمالی شکایت شما را پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی وتسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند. پس اگر شما هم مال باخته اینگونه جرایم شده اید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در شکایت 24، با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.

نحوه تنظیم شکایت و پشتیبانی به چه صورت است؟

مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه های حقوقی یا کیفری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی، هزینه های کارشناسی و… خواهد بود. در پرونده ها مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها و ثبت شکواییه، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، شکایتش با قرار رد یا منع تعقیب مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است. مطمئن باشید حضور و همراهی یک وکیل توانمند، قطعا نتیجه پرونده شما را دگرگون خواهد کرد.