شکایت جعل چگونه است؟

جعل اسناد یکی از پیچیده‌ترین جرائم کیفری است، که ثابت کردن آن در محاکم بسیار دشوار است و البته قانون گذار نیز در قانون مجازات اسلامی، مجازات های سنگینی برای آن در نظر گرفته است.

جعل در لغت به معنی دگرگون نمودن، ساختن و ایجاد کردن است و دفاع از این اتهام یا اثبات آن نیاز به استفاده از یک وکیل متبحر و متخصص در این زمینه دارد تا بتواند پرونده را از تنگنا ها خارج کند.

در این مقاله قصد داریم در صورتی که مخاطبین محترم شکایت 24، به هر نحو قصد شکایت از اشخاصی را دارند که مرتکب جعل سند شده اند یا شکایتی علیه آنها در خصوص جعل در محاکم کشور مطرح گردیده است، با نحوه و چگونگی طرح شکایت و مراجع قضایی صالح برای رسیدگی به این گونه شکایات، آشنا نماییمو تا حد ممکن تفاوتهای موجود بین این جرم با سایر جرایم مرتبط را بررسی کنیم.

جعل چیست؟

مطابق با مصادیقی که در قانون مجازات اسلامی برشمرده شده است، جعل عبارت است از ساختن و یا دست بردن در اسناد، نوشته جات یا مهر است به شکلی که فرد جعل کننده، قصد و نیت ارائه دادن آن را به جای اصل داشته باشد و این اعمال را با قصد تقلب و تزویر انجام دهد تا چیزی که ساخته و یا در آن دست برده،کاملاً علائم اصل را داشته باشد و تفاوتی نمی نماید از آنچه که جعل نموده استفاده بکند یا استفاده نکند، و صرف جعل با نیت تقلب، جرم واقع شده و دارای مجازات می باشد. البته استفاده از سند مجعول نیز طبق ماده جداگانه ای جرم انگاری گردیده است.

اقسام جعل در یک تقسیم بندی کلی

جعل مقوله بسیار گسترده ای است که می توان آن را در یک تقسیم بندی کلی به شرح ذیل قرار داد:

• جعل کلی: زمانی که فردی کل یک سند، نوشته های آن یا مهر های آن را بسازد، به این عمل جعل کلی گفته می شود.مثل جعل شناسنامه، جعل پاسپورت، جعل مدارک، جعل وصیت نامه.
• جعل جزئی: جعل جزئی زمانی روی می دهد که فرد قسمتی از یک سند یا نوشته را جعل کند.مثل جعل امضا در چک، جعل مبلغ در یک قرارداد و یا جعل اثر انگشت متوفی یا مهر او در وصیت نامه.

جعل مادی: هر آنچه که در ماده 523 قانون مجازات اسلامی، تحت عنوان مصادیق جعل ذکر گردیده، به عنوان جعل مادی محسوب می گردد. یعنی اگر شخصی نوشته، سند یا مهر فرد دیگر یا نهادی را بسازد و یا در آنها اعمالی از قبیل تراشیدن،خراشیدن، الحاق، قلم بردن، سیاه کردن، محو، اثبات، الصاق، تغییر تاریخ سند، یا مهر دیگری را بدون کسب اجازه از او بکارگیری نماید مرتکب جعل مادی شده است.

• جعل معنوی یا جعل مفادی: مطابق با ماده 534 قانون مجازات اسلامی، جعل معنوی یا مفادی، صرفا توسط کارکنان ادارات دولتی یا مراجع قضایی واقع می گردد و این جرم در خصوص افراد عادی صدق نمی کند. جعل مفادی هنگامی رخ می دهد که فرد کارمند، مضمون نوشته یا سندی را تغییر می دهد و یا گفته ها و نوشته های اشخاص را تحریف می کند و یا امر صحیحی را باطل و یا امر باطلی را صحیح قلمداد می کند و یا امری که به آن اقرار نشده را اقرار شده جلوه می دهد. چنین شخصی مرتکب جرم جعل مفادی شده است.

بنابراین جعل مفادی با دست بردن در اسناد و نوشته جات یا ساختن آنها محقق نمی گردد.

توصیه می کنیم حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل با تجربه و متخصص در مسائل مربوط به جعل، نسبت به طرح شکایت یا دفاع از اتهامات وارده در این زمینه کمک بگیرید.

همانگونه که ذکر شد، از آنجایی که اثبات جعل و یا دفاع از اتهام جعل، دارای پیچیدگی خاصی است و ممکن است بی اطلاعی به برخی مسائل موجب رد شکایت مطرح شده و یا محکومیت احتمالی فرد متهم گردد، حتما قبل از هر گونه اقدام، با یک وکیل متخصص مشورت نمایید.

جرم جعل برای وقوع نیاز به چه عناصری دارد؟

جرم جعل نیز مانند سایر جرائم در قانون مجازات اسلامی باید دارای عناصر و ارکان سه گانه تشکیل دهنده جرم باشد که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.

عنصر قانونی:قانون گذار در مواد 523 تا 542 قانون مجازات اسلامی به جرم جعل اشاره دارد. البته ماده 523 برخی مصادیق جرم جعل را ذکر نموده و عنصر مادی و سایر مجازات تعیین شده برای این جرم در مواد دیگر آن ذکر گردیده است.

عنصر مادی:عنصر مادی جرم جعل در حقیقت ساختن و یا دستکاری اسناد و مدارک و مهرو نوشته ها است، که در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی ذکر گردیده است.

عنصر معنوی: جعل هنگامی طبق قانون جرم است که فرد به قصد و نیت تقلب دست به عمل مادی آن بزند و بخواهد از این طریق به دیگری ضرر برساند و در حقیقت عالمانه و عامدانه مرتکب این عمل گردد.

جعل برای تحقق نیاز به چه شرایطی دارد؟

قانونگذار برای تحقق جرم جعل، شرایطی را در قانون پیش بینی نموده که به اختصار به بیان آنها می پردازیم.

• موضوع جعل باید نوشته، سند، مهر یا هر آنچه که در قانون به آن اشاره گردیده باشد.
• جعل نسبت به اسناد و مدارکی که خود آنها جعلی باشد تحقق پیدا نمی کند.
• جعل کپی و رونوشت اسناد در قانون مصداق جعل به معنای واقعی نیست.
• جعل باید افراد عادی را به اشتباه بیندازد، به شکلی که تشخیص جعل بودن آن ها با چشم غیر مسلح ممکن نباشد.
• برای تحقق جرم جعل،قصد تقلب و ضرر رساندن به دیگری لازم است.

موضوع جرم جعل،شامل چه مواردی است؟

مقصود از موضوع جعل، مصادیقی است که در قانون پیش بینی شده، که اگر صرفاً نسبت به آن ها جعل واقع گردد، مرتکب آن مجازات خواهد شد. طبق مندرجات مواد 524 تا 542 قانون مجازات اسلامی، موضوع جرم جعل به موارد ذیل برمی گردد:

• جعل اسناد عادی مانند:مبایعه نامه یا قول نامه، اجاره نامه،قرارداد، دست نوشته و … .
• جعل سند رسمی مانند:احکام دادگاه ها، اسناد مالکیت رسمی،عقدنامه، وصیت نامه رسمی.
• جعل مهر، جعل اسکناس، جعل منگنه، جعل اسناد بانکی مانند جعل چک،جعل علامت، و… .

جرم استفاده از سند مجعول برای تحقق نیاز به چه شرایط دارد؟

اگر فردیبا علم به موضوع و به صورت عمد، اسناد رسمی یا غیررسمی و سایر موضوعات عنوان شده در قانون را، با علم به اینکه آن سند جعلی است، مورد استفاده قرار دهد، عمل او حتی اگر جاعل فرد دیگری غیر از شخص استفاده کننده باشد، جرم استفاده از سند مجعول محسوب شده و دارای مجازات است.

عنصر مادی این جرم واگذار کردن، استفاده، ارائه دادن، انتشار و یا مبادله کردن سند جعل شده است و فقط ارائه سند مجعول کفایت می نماید و اهمیتی ندارد که با استفاده از آن سند، ضرری به دیگری برسد یا خیر. در صورتی که جعل کننده سند، خود مرتکب جرم استفاده از سند مجعول نیز گردد،در واقع دو جرم مستقل مرتکب شده و مجازات او مجازات اشد خواهد بود.

بررسی مجازات جعل و مجازات استفاده از سند مجعول در شرایط و موضوعات مختلف

مجازات جرم جعل و استفاده از سند مجعول، با توجه به اینکه چه موضوعاتی جعل گردد و یا توسط چه اشخاصی ارتکاب یابد متغیر است.

مجازات جعل اسناد رسمی و عادی

مجازات جعل واستفاده از سند مجعول عادی توسط هر شخصی، حبس از 3 ماه تا 1سال یا جزای نقدی از 3 تا 12 میلیون ریال است.

• اگر کارمند دولت در اسناد رسمی جعل کند به 1 تا 5 سال حبس یا 6 تا 30 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
• اگر اشخاص عادی در اسناد رسمی مرتکب جعل شوند مجازات آنها 6 ماه تا سه سال حبس یا جزای نقدی از 3 تا 18 میلیون ریال خواهد بود.
• مجازات استفاده از اسناد رسمی مجعول نیز 6 ماه تا 3 سال حبس یا 3 تا 18 میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.

مجازات جعل مهر

اگر فردی مهر یا امضای رهبری یا روسای سه قوه را جعل کند و یا با علم به جعلی بودن استفاده کند به حبس از 3 تا 15 سال حبس محکوم خواهد شد.

اگر کسی مهر یا امضای سایر مقامات و همینطور مهر یا علامت شرکت ها و ادارات دولتی را جعل نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند به حبس از 1 تا 10 سال محکوم خواهد شد.

اگر کسی مهر یا منگنه یا علامت ادارات عمومی غیردولتی مثل شهرداری ها را جعل یا با علم به جعلی بودن استفاده کند، به حبس از 6 ماه تا 3 سال و جبران خسارت وارده محکوم می شود.

اگر کسی مهر یا منگنه یا علامت شرکت های غیردولتی را جعل یا استفاده کند به مجازات حبس از 3 ماه تا 2سال و جبران خسارت محکوم خواهد شد.

مجازات جعل اسکناس

اگر فردی اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی مثل چک و سفته را جعل کند یا با علم به جعلی بودن استفاده کند به حبس از 1 تا 10 سال محکوم خواهد شد و چنانچه به قصد اخلال در وضع اقتصادی کشور یا برهم زدن نظم و امنیت سیاسی یا اجتماعی باشد، در صورتی که مفسد شناخته نشود به حبس از 5 تا 20 سال محکوم میگردد.

مجازات جعل مدرک دانشگاهی

اگر شخصی مدرک تحصیلی و ریزنمرات دانشگاهی یا مدرک فارغ التحصیلی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن استفاده نماید به حبس از 1 تا 3سال محکوم می شود و اگر جعل کننده کارمند دولت باشد به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد.

مجازات جعل احکام دادگاه

اگر شخصی احکام دادگاه ها را جعل کند یا با علم به جعلی بودن، مورد استفاده قرار دهد به حبس از یک تا ده سال محکوم می گردد.

چه مرجعی صلاحیت رسیدگی به شکایت جعل را دارد؟

طبق معمول مرجع صالح برای رسیدگی به عناوین کیفری، دادسراهای محل وقوع جرم هستند که در مورد شکایت جعل، محل وقوع جرم جایی است که متشاکی یا متهم در آن محل اقدام به جعل یا استفاده از سند مجعول نموده است.یکی از مصادیق جعل، جرم جعل رایانه ای است و به تازگی با توجه به پیشرفت تکنولوژی افزایش شایانی یافته است و به لحاظ تخصصی بودن این جرم، مرجع رسیدگی خاصی نیز از سوی قوه قضاییه برای آنان پیش بینی گردیده است.

شکایت جعل علیه متهم چقدر زمان می‌برد؟

طرح شکایات جعل نیز حجم زیادی از پرونده‌های قضایی دادگاه ها را به خود اختصاص داده است.بنابراین آنجایی که متاسفانه همه روزه شاهد طرح اینگونه شکایات در محاکم قضایی مختلف هستیم،

باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست و انجام کارشناسی های متعدد در این جرم احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد. بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد.

البته پیشگویی زمان در پرونده های حقوقی و کیفری در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نیست. ولی مطمئناً کارشناسان و وکلای شاغل در این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده های مختلف جعل واستفاده از سند مجعول کسب نموده اند، می توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.

هزینه های طرح شکایت جعل

از آنجایی که برای ثبت شکایت جعل، دادسراهای عمومی صلاحیت رسیدگی دارند، هزینه دادرسی هم با توجه به نحوه شکایت که به این مرجع ارجاع شده است تعیین میگردد، که البته در مسائل کیفری هزینه بالایی نیست.

اما در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت شکایت تا صدور رای و هزینه های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، هزینه های کارشناسی و هزینه های ثبت شکواییه هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می گردد. برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می توانید به قانون بودجه کشور مراجعه نمایید.

برای اثبات جرم جعل چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟

شما قادر خواهید بود جهت اثبات جرم جعل به اقرار شخص متهم یا اظهارات شهود استناد نمایید و در صورت نبودن تمامی این دلیل، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در پی اثبات ادعای خود باشید.

همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، برای شکایت شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دارید ارائه کنید و آن ها را به همراه طرح شکواییه ضمیمه پرونده‌تان نمایید. توجه داشته باشید که برای اثبات هر دعوایی از اقرار، شهادت، قسامه، سوگند و اسناد میتوان استفاده نمود، هر چند علم و آگاهی قضات نیز در جریان پرونده های کیفری بی تاثیر نیست. مشورت با وکلای متخصص شکایت 24 می تواند تا حدودی شما را در تکمیل مدارک و ضمائم مورد نیاز و دلایل مورد استناد، آگاه نماید.

آیا برای تنظیم شکایت جعل، به استفاده از خدمات وکیل نیاز است؟

اگر می خواهید طرح شکایت شما در خصوص جعل و یا دفاع از این عنوان اتهامی، بهتر و با سرعت بیشتری پیش برود و به نتیجه مطلوبی برسید و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید،

به شما به جد توصیه میکنیم که حتما با یک وکیل مجرب در عنوان اتهامی مذکور، مشورت کنید. گاهی برخی از مسائل و موضوعات شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در به دام انداختن جاعل و اثبات ادعای جعل، بسیار تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

همچنین وکلای دادگستری قادرند در مورد کم و کیف جرم واقع شده و نحوه تنظیم شکایت نامه، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات شکایت یا دفاع موثر از عنوان اتهامی،از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟

علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند تا حدودی نتیجه احتمالی شکایت شما را پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی وتسریعآن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.پس اگر شما هم قربانی اینگونه جرایم شده اید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در شکایت 24، با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.

نحوه تنظیم شکایت و پشتیبانی به چه صورت است؟

مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه های حقوقی یا کیفری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی و ثبت شکایت، هزینه های کارشناسی و… خواهد بود.

در پرونده ها مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها و ثبت شکواییه، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلالهای قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، شکایتش با قرار رد یا منع تعقیب مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است. مطمئن باشید حضور و همراهی یک وکیل توانمند، قطعا نتیجه پرونده شما را دگرگون خواهد کرد.