شکایت تهمت و توهین و افترا چگونه است؟

توهین و افترا یکی از جرایمی است که ممکن است به طور زیاد توسط افراد انجام شود. برخی اطلاعی در خصوص این جرم ندارند و برخی دیگر با این که می دانند جرم است، آن را انجام می دهند.

عده‌ای دیگر نیز وجود دارند که از جرم بودن توهین و افترا خبر دارند اما از محدوده آن و این که چه چیزی توهین و افترا محسوب می شود آگاهی ندارند.

در طبقه بندی که برای جرایم صورت گرفته است، جرم توهین و افترا در دسته جرایم علیه حیثیت و آبروی شخص قرار گرفته است.

برای تشخیص توهین ملاک و معیار مشخصی در قانون وجود ندارد و تشخیص آن کاملا به عرف واگذار شده است. یعنی هرچیز که در عرف زشت و ناپسند باشد، نسبت دادن آن به دیگری توهین تلقی می شود.

به عنوان مثال نسبت دادن “بی ادب” به دیگری موجب تحقق جرم توهین نمی شود اما اگر کسی برخی از صفات حیوانی را به دیگری نسبت دهد، مرتکب به جرم توهین شده است.

گاهی نسبت دادن برخی از صفات به دیگری از شمول جرم توهین خارج شده و شامل جرم دیگری مانند قذف و یا افترا می شود. در ادامه این مطلب تصمیم داریم با جرم توهین و افترا بیشتر آشنا شده و نحوه شکایت از توهین و افترا را بیان کنیم. با ما همراه باشید.

جرم توهین به چه معناست؟

توهین به رفتار و گفتاری گفته می شود که برخلاف شئونات و عرف جامعه باشد.

افراد با یکدیگر از طریق کلامی و بدنی ارتباط برقرار می کنند. این برقراری ارتباط امکان دارد در برخی از مواقع همراه با احترام باشد و در برخی مواقع دیگر همراه با تحقیر و کوچک کردن و خفیف کردن طرف مقابل باشد به طوری که بر اساس جایگاهی که شخص در جامعه دارد و همچنین مطابق با نظر عرف، آن رفتار یا گفتگو اهانت آمیز به نظر برسد.

از آنجایی که قانونگذار برای شخصیت افراد احترام قائل است و برای آن که انتقام گیری شخصی را کاهش دهد، اعمال و گفتار توهین آمیز را جرم انگاری نموده و این امکان را فراهم کرده است تا هرکس مورد اهانت قرار گرفت بتواند شکایت کند. البته همانگونه که بیان کردیم تشخیص اهانت آمیز بودن یک عمل کاملا بستگی به نظر عرف حاکم بر جامعه دارد. این امکان وجود دارد که برخی رفتار و گفتار در عرف یک جامعه اهانت آمیز باشد ولی در عرف جامعه‌ای دیگر نه.

پس می توان اینگونه نتیجه گرفت که توهین به رفتار یا گفتاری گفته می شود که موجب خار و خفیف شدن طرف و تحقیر او شده و در طرف مقابل حس بدی ایجاد می کند. این رفتار و گفتار به موجب قانون جرم انگاری شده و مجرم مستوجب مجازات است.

علاوه بر آن که جرم توهین بر اساس عرف سنجیده می شود، باید اشاره کرد که تحقق این جرم نسبی است. به این معنا که امکان دارد حرفی یا عملی برای شخصی با توجه به جایگاهی که دارد توهین تلقی شود ولی همان عمل یا رفتار برای فرد دیگر توهین به حساب نیاید. بنابراین برای تشخیص تحقق جرم توهین افترا باید علاوه بر دقت به سه رکن مادی و معنوی و قانونی، به شرایط دیگری نیز توجه شود.

انواع توهین کدام است؟

جرم توهین به دو دسته تقسیم بندی می شود: توهین ساده و توهین مشدده که در ادامه هر یک را توضیح خواهیم داد.

در تعریف توهین ساده می توان گفت که به هر رفتاری از جمله فحاشی، دادن پیامک‌ و ایمیل حاوی الفاظ رکیک، اشارت غیر متعارف با دست و… که با عنایت به شرایط و اوضاع و احوال جامعه و همچنین شخص مقابل باعث تحقیر و خفیف شدن وی شود، جرم توهین ساده گفته می شود.

توهین مشدده نیز به اهانت‌هایی گفته می شود که مجازات‌های بیشتر و سنگین‌تری برای مرتکب به دنبال دارد. توهین مشدده شامل موارد زیر می شود:

توهین به مقدسات اسلام

ماده 513 قانون مجازات اسلامی:« هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین(ع) یا حضرت صدیقه طاهره(س) اهانت نماید اگر مشمول حکم‌ ساب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»

منظور از مقدسات در این ماده کلیه اشخاص و مکان‌هایی است که در دین اسلام از قداست برخوردار هستند.

توهین به رهبری فعلی و قبلی

ماده 514 قانون مجازات اسلامی:« هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان‌ا… علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس‌از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»

به منظور حفظ شأن شخص اول کشور این ماده توسط قانون گذار تدوین شد. اما توهین به مقامات پایین‌تر مشمول این ماده نخواهد شد. لازم به ذکر است اگر اهانت کننده در حالت روحی مناسبی نباشد مثلا مست باشد و یا از جایگاه طرف مقابل خبر نداشته باشد، مشمول این ماده نخواهد شد.

توهین به سایر مقامات دولتی ایران

ماده 609 قانون مجازات اسلامی:« هر کس با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهوری یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا‌ نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا (۷۴) ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.»

از این ماده مستفاد می شود که اگر اهانت کننده از سمت شخص اطلاعی نداشته باشد مشمول این ماده نخواهد شد.

توهین به مقامات سیاسی خارجی

ماده 517 قانون مجازات اسلامی:« هر کس علناً نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به یک تا سه ماه حبس محکوم می‌شود مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود.» در خصوص این ماده باید بیان داشت که زمانی اجرا می شود که در آن کشور به همین شکل با مقامات ایرانی برخورد شود.

علاوه بر موارد بیان شده در فوق موارد دیگری وجود دارد که توهین کردن به آنها باعث مشدده شدن مجازات آن می شود. مثلا توهین به صاحبان حرف و مشاغل یکی از این موارد است. به موجب ماده 22 لایحه قانونی استقلال کانون وکلا، اگر کسی به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه توهین کند به حبس از 15 روز تا 3 ماه محکوم می گردد.

از دیگر موارد مشدده توهین توهین کردن به اعتبار جنسیت یا سن طرف است. یعنی اگر کسی به اطفال یا به بانوان توهین و تعرض کند به موجب ماده 619 قانون مجازات اسلامی به حبس از 2 ماه تا 6 ماه محکوم خواهد شد.

اگر توهین در قالب شعر انجام بگیرد باعث تشدید شدن مجازات آن می شود زیرا تأثیر بیشتری در میان مردم دارد. مجازات کسی که در قالب شعر به دیگری توهین می کند حبس از 1 ماه تا 6 ماه خواهد بود.

شرایط تحقق جرم توهین چیست؟

اصلی‌ترین شرط برای تحقق جرم توهین این است که رفتاری که از اهانت کننده سر می زند از نظر عرف و مردم جامعه توهین آمیز باشد. پس عرف در تشخیص توهین بودن یا نبودن عمل یا گفتار نقش بسیار اساسی دارد.

زیرا همانگونه که پیشتر بیان نمودیم در یک طبقه اجتماعی یک رفتار هرچند ساده توهین تلقی شود ولی همان رفتار برای طبقات دیگر اجتماع عادی و معمولی باشد و نتوان برچسب توهین بر آن زد. به عبارت دیگر جرم توهین نسبی بوده و شرایط آن برای همه یکسان نیست و بر اساس اوضاع و احوال و شرایط هرکس ملاک تشخیص و تعیین جرم توهین ممکن است تغییر کند.

شرط دومی که که برای تحقق یافتن جرم توهین وجود دارد این است که مخاطب توهین باید معین باشد. به عبارت دیگر توهین به خودی خود جرم نبوده و در صورتی که مخاطب توهین یک گروه یا طبقه اجتماعی و یا حتی جامعه باشد، جرم توهین تحقق نیافته است.

به عنوان مثال اگر کسی بگوید همه کارمندان بخش دولتی رشوه می گیرند، جرم توهین مرتکب نشده است زیرا باید مخاطب توهین خود را به نوعی مشخص کند به طور مثال بگوید همه دانش آموزان فلان کلاس دزد هستند. در این مثال جرم توهین تحقق یافته است زیرا مخاطب شخص اهانت کننده مشخص است و توهینی که کرده شامل تک تک دانش آموزان آن کلاس می شود.

شرط سوم که برای تحقق یافتن جرم توهین لازم است این است که مخاطب توهین باید یک شخص حقیقی باشد. به عبارت دیگر شخص حقوقی را نمی توان مخاطب جرم توهین قرار داد و امکان ندارد کسی را به دلیل توهین کردن به یک شرکت خصوصی یا دولتی و مانند آنها متهم کرد. پس تنها اشخاص حقیقی می توانند مخاطب جرم توهین باشند.

چهارمین شرط برای تحقق یافتن جرم توهین این است که مخاطب توهین باید زنده باشد. در ماده 608 قانون مجازات اسلامی نیز به این قاعده اشاره شده است که توهین به افراد زنده جرم محسوب می شود.

البته لازم به ذکر است که در تبصره ماده 30 قانون مطبوعات بیان شده است که اگر به متوفی توهین شده و یا هتک حرمت صورت بگیرد، توهین به بازماندگان او بوده و آنها می توانند علیه شخص توهین کننده شکایت کنند.

پنجمین شرط در تحقق جرم توهین این است که توهین باید علنی صورت بگیرد. به عبارت دیگر لزومی ندارد که توهین به صورت حضوری و رودررو شخص مخاطب انجام بگیرد همین که به صورت علنی باشد کفایت می کند. مثلا ممکن است شخص از طریق پیامک و یا ایمیل به دیگری توهین کند. علاوه بر آن توهین نباید مبهم باشد بگونه‌ای که نیاز به تفسیر داشته باشد زیرا در این صورت دیگر توهین محسوب نمی شود.

2 نکته در شکایت از توهین و افترا وجود دارد که لازم است بیان شود:

1. نکته اول: جرم توهین و افترا یک جرم مطلق است. به این معنا که حتی اگر توهین شونده به دلیل روحیه بزرگوارانه که دارد از توهین ناراحت نشود، باز هم جرم توهین رخ داده است و می تواند از اهانت کننده شکایت کند.
2. نکته دوم: خود شاکی را نمی توان به عنوان مفتری تعقیب نمود مگر در صورتی که شکایت او کذب و دروغ باشد. به بیان بهتر نمی توان فردی را که از دیگری شکایت کرده است به اتهام جرم افترا تعقیب کرد.

حال ممکن است این سوال برایتان ایجاد شود که جرم توهین و افترا یکی است یا با یکدیگر تفاوت دارند؟ در ادامه سایت شکایت 24 به بررسی جرم افترا می پردازد.

جرم افترا به چه معناست؟

همانگونه که گفتیم توهین یعنی انجام عمل و یا گفتن حرفی که باعث خار و خفیف شدن طرف مقابل شود. اما افترا با توهین فرق دارد. افترا به معنی نسبت دادن یک عمل مجرمانه یه طرف مقابل است. به عنوان مثال کسی بگوید شخص “ب” دزد است.

برای آن که جرم افترا تحقق یابد، لازم است شرایط زیر وجود داشته باشد:

اولین شرط برای تحقق جرم افترا این است که به طرف مقابل جرمی انتساب داده شود. پس صرف نسبت دادن عملی بدون آن که در قانون جرم انگاری شده باشد افترا تلقی نمی شود.

شرط دوم برای تحقق جرم افترا این است که کسی که جرمی را به طرف مقابل نسبت می دهد این کار را به صراحت انجام دهد و به صورت صریح جرم مشخصی را به دیگری نسبت دهد. نسبت دادن الفاظی مثل مجرم، جانی و… افترا محسوب نمی شود.

و در نهایت زمانی جرم افترا تحقق می یابد که کسی که جرمی را به دیگری نسبت داده نتواند آن وقوع آن جرم توسط وی را ثابت کند.

در شکایت از توهین و افترا باید بیان کنیم که افترا به دو نوع افترا لفظی یا قولی و افترا عملی دسته بندی می شود. افترا لفظی همانطور که از اسم آن مشخص است یعنی کسی جرمی را به صورت کلامی به دیگری نسبت دهد، اما افترا عملی به این معناست که شخصی مثلا مقداری مواد مخدر در خودرو دیگری جاساز کند و تلاش کند تا وی را مجرم نشان دهد.

مجازات افترا قولی به نقل از سایت شکایت 24 بر اساس قانون مجازات اسلامی جزای نقدی درجه 6 است. مجازات افترا عملی نیز از 3 ماه تا 1 سال و نیم حبس خواهد بود.

جرم توهین و افترا چگونه ثابت می شود؟

نحوه اثبات جرم توهین و افترا و ادله‌ای که برای اثبات آن نیاز است بر اساس ماده 160 قانون مجازات اسلامی عبارت است از: اقرار، شهادت شهود، قسامه، علم قاضی و سوگند در موارد مشخص.

اما از میان دلایل بیان شده این شهادت شهود است که می تواند اثبات جرم توهین و افترا کمک زیادی بکند. اگر در زمانی که شخص به دیگری اهانت می کند و یا به وی افترا می زند اشخاص دیگری وجود داشته باشند و شاهد رفتار وی باشد می توانند نزد قاضی مشاهدات خود را شرح دهند.

ادله تأثیر گذار دیگر برای اثبات جرم توهین و افترا علم قاضی است. قاضی می تواند با عنایت به مدارک و مستنداتی که ارائه شده است و یا انجام تحقیقات محلی برای افزایش آگاهی خود و رسیدن به حکم استفاده کند.

نحوه شکایت از توهین و افترا

اولین قدم برای شکایت از توهین و افترا این است که کسی که مورد اهانت قرار گرفته به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و شکواییه تنظیم کند. اما تنظیم شکواییه ممکن است برای هر کسی آسان نباشد و شخص نیاز به کمک داشته باشد.

سایت شکایت 24 مرجع خوبی است برای آن که تنظیم شکواییه خود را به آن بسپارید. سایت شکایت 24 این امکان را فراهم کرده است که حتی اگر شما تمایلی به اخذ وکیل در خصوص شکایت از توهین و افترا ندارید، پیش از آن که روند دادرسی شکایت شروع شود، برای شما خیلی راحت و سریع شکواییه تنظیم کند.

تنظیم شکواییه برای شکایت از توهین و افترا از طریق سایت شکایت 24 موجب می شود تا جریان دادرسی شما به سرعت بیشتری طی بشود. علاوه بر آن این سایت زیر نظر افراد مجرب و متخصص اقدام به تنظیم شکواییه می کند.

پس از آن که از سایت شکایت 24 شکواییه دریافت کردید باید مدارک لازم برای شکایت از توهین و افترا که شامل مدارک شناسایی مثل کارت ملی و شناسنامه و مدارک و مستندات ثابت کننده تحقق جرم را به همراه شکواییه تنظیمی خود به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تحویل دهید.

این دفاتر شکایت شما را ثبت نموده و به دادگاه صالح ارجاع می دهند.

مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از توهین و افترا کدام است؟

مرجعی که صلاحیت رسیدگی به شکایت از توهین و افترا را دارد دادسرای محل وقوع جرم است. ممکن است تشخیص این که دادسرای محل وقوع جرم کدام است کمی سخت باشد مخصوصا زمانی که توهین و افترا از طریق پیامک صورت می گیرد. باید بدانید که در این شرایط زمان و مکانی که مخاطب توهین، پیام اهانت آمیز را دریافت می کند، زمان و مکان وقوع جرم است.

هزینه تمام شده تنظیم شکایت از توهین و افترا چقدر است؟

هزینه شکایت از توهین و افترا بسته به آن که از طریق کدام مرجع اقدام به شکایت می کنید متفاوت است و نمی توان یک هزینه مشخص بیان نمود. اما در صورت تمایل می توانید بار کارشناسان سایت شکایت 24 ارتباط برقرار کرده و از هزینه آن اطلاع پیدا کنید.

شکایت از توهین و افترا به وکیل نیاز دارد؟

شاید به نظر برسد که شکایت کردن از کسی که به شما توهین کرده است آسان است اما روند دادرسی به گونه‌ای است که اگر کسی به آن وارد تر باشد بهتر و سریع‌تر می تواند جواب بگیرد. به همین دلیل به طور حتم در چنین مواقع داشتن یک وکیل در کنار شما بسیار مفید خواهد بود.

نحوه پشتیبانی سایت شکایت 24 از شکایت تنظیم شده به چه صورت است؟

به دلیل آن که سایت شکایت 24 با دریافت هزینه برای شما شکواییه تنظیم می کند، خدماتی ارائه داده است تا نظر شما را جلب کند. پشتیبانی از شکایت تنظیم شده یکی از این خدمات است. هر زمان که با شکواییه تنظیمی خود با مشکل مواجه شدید می توانید با کارشناسان سایت شکایت 24 ارتباط برقرار کرده و مشکل خود را مطرح نموده و پاسخ دریافت کنید.