شکایت تصرف عدوانی چگونه است؟

دعوا در صورتی از دعاوی تصرف شمرده می شود که موضوع حق منشا دعوا، تصرفات قبلی خواهان یعنی در اختیار داشتن مال یا حق مورد نظر باشد.

بنابراین در دعاوی تصرف، ادعای خواهان مبتنی بر استفاده عملی و یا در اختیار داشتن شی یا حق مورد نظر می باشد. دعاوی تصرف در مورد اموال منقول مصداق نداشته و مدعی حق تنها می تواند دعوای مالکیت اقامه نماید.

تصرف عدوانی یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین دعاوی تصرف به شمار می رود که شرایط خاصی در قانون برای آن پیش بینی شده است.

قانونگذار از جمله به متصرف قبلی مال غیر منقول که ملک عدوانا از تصرف وی خارج شده، حق داده است که بدون نیاز به ارائه دلیل مالکیت، به صرف اثبات تصرف قبلی خود تحت شرایطی از دادگاه حکم به رفع تصرف متصرف فعلی را بگیرد، حتی اگر متصرف فعلی ادعای مالکیت داشته باشد و دلایلی نیز در این زمینه ارائه دهد.

با توجه به این مقررات، اشخاص از خارج نمودن املاک از تصرف متصرفین ممنوع می باشند و قانونگذار از تصرف و متصرف در برابر تصرف عدوانی حمایت نموده حتی اگر متصرف عدوانی، مالک ملک باشد.

قانونگذار به جهت حمایت از مالکین شرایطی را در نظر گرفته است تا اگر شخصی به صورت غیر قانونی در ملک آن ها تصرف داشته باشد، بتوانند از طریق مراجع قضایی طرح شکایت کنند و به حق و حقوق قانونی خود برسند.

در حال حاضر حجم بالایی از پرونده های دادگستری به دعاوی مربوط به تصرف از جمله تصرف عدوانی اختصاص یافته است و احکام مختلفی در این زمینه صادر شده است.

در خصوص دعوا تصرف عدوانی بین حقوق دانان اختلاف نظرات زیادی مطرح است و هر کدام استدلال متفاوتی در مورد این گونه مسائل دارند.

شاکی برای اثبات ادعای خود مبنی بر تصرف غیر قانونی شخصی در ملک خود باید مدارک و ادله کافی در اختیار دادگاه قرار دهد. در غیر این صورت اگر مستندات و دلایل کافی برای اثبات دعوا تصرف عدوانی توسط شاکی ارائه نشود و همچنین شرایط قانونی برای طرح شکایت فراهم نشود، دادگاه صالح هیچ گونه ترتیب اثری به دعوا مطرح شده نخواهد داد و رسیدگی در این زمینه صورت نمی گیرد.

تصرف عدوانی دارای دو بعد حقوقی و کیفری است. در این صورت برای تصرف عدوانی امکان طرح شکایت حقوقی و کیفری وجود دارد.

زمانی که تصرف عدوانی جنبه کیفری داشته باشد، مرتکب به میزان مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد. در واقع تصرف عدوانی می تواند شرایط لازم برای تحقق جرم را داشته باشد. قصد و نیت مرتکب و احراز مالکیت جز وجه تمایز تصرف عدوانی حقوقی و کیفری به شمار می رود.

معرفی دعوای تصرف عدوانی

منظور از تصرف عدوانی فردی به صورت غیر قانونی در ملک شخص دیگری تصرف کند و به نوعی نگذارد مالک در ملک خود تصرف داشته باشد. به بیان ساده تر یعنی این که شخصی به زور و بدون اجازه مالک وارد ملک او شود و به روش های مختلف در ملک تصرف داشته باشد.

در این حالت متصرف سابق می ­تواند با طرح دعوای تصرف عدوانی ضمن این که ادعای تصرف خود نسبت به ملک را برای دادگاه ثابت کند، تصرف ملک را از اختیار متصرف فعلی خارج کند. درواقع در این حالت مالک هیچ رضایتی بابت تصرف شخصی دیگر در ملک خود ندارد و بدون اجازه وی تصرف غیر قانونی صورت می گیرد.

به موجب ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای تصرف عدوانی عبارتست از ادعای متصرف سابق مبنی بر این که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.

پس در دعوا تصرف عدوانی، مدعی در اثبات ذی حق خود تنها به تصرفات سابق خویش استناد می نماید و به حق مالیکت خود نسبت به ملک که ممکن است داشته یا نداشته باشد، متمسک می شود.

از سوی دیگر مدعی ادعا می کند که تصرفات خوانده، عدوانی است بدون آن که به مالک بودن یا نبودن خوانده اشاره نماید.

قانونگذار از طریق این دعوا تصرف را مورد حمایت قرار داده زیرا شخصی که ملک را عدوانا از تصرف خواهان خارج نموده باید با تحقق سایر شرایط و محکوم شدن در دعوا، ملک را به متصرف قبلی برگرداند، حتی اگر خود مالک ملک باشد.

تحت چه شرایطی دادگاه به شکایت تصرف عدوانی رسیدگی می کند؟

در دعوا تصرف عدوانی دادگاه مانند سایر دعاوی تصرف وارد دلایل مالکیت نمی شود و تنها به این امر رسیدگی می کند که خواهان قبلا متصرف بوده خوانده ملک را از تصرف او خارج کرده و این تصرف عدوانی بوده است.

در صورت احراز این امور، خوانده را محکوم به رفع تصرف عدوانی می کند. در مقابل اگر هریک از امور مزبور یا دلایل دیگر تحت هیچ شرایطی اثبات نشود، دادگاه خواهان را محکوم به بی حقی می کند، حتی اگر مالک ملک باشد.

لازم به ذکر است که عدم صدور حکم به نفع طرفین در دعوا تصرف مانع از اقامه دعوی مالکیت نمی باشد که در این صورت ممکن است به شرایط به نفع کسی باشد که در دعوا تصرف عدوانی محکوم شده است.

به هر حال شرایطی باید وجود داشته باشد تا دادگاه به دعوا تصرف عدوانی رسیدگی کرده و حکم مقتضی را در این زمینه صادر کند. در واقع اگر شرایط لازم برای اقامه دعوا تصرف عدوانی وجود نداشته باشد، مرجع صالح تحت هیچ شرایطی به آن ترتیب اثر نخواهد داد.

شرایط لازم برای طرح شکایت تصرف عدوانی به شرح زیر می باشد:

سابقه تصرف خواهان

یکی از شرایط اساسی برای طرح دعوا تصرف عدوانی، سابقه تصرف خواهان می باشد. بدین صورت که خواهان باید در ملک مورد ادعا در مدت زمان مشخصی تصرف داشته باشد و به نوعی سابقه تصرف او برای دادگاه ثابت شود.

اگر خواهان نتواند این موضوع را برای دادگاه ثابت کند که سابقا در ملک مورد نظر تصرف داشته است، تحت هیچ شرایطی نسبت به طرح دعوی رسیدگی قانونی به عمل نمی آید.

در واقع شخصی که قصد طرح شکایت تصرف عدوانی را دارد، باید بتواند از طریق دلایل و ادله موجود سابقه تصرف خود را در ملک محرز کند.

عدم سابقه تصرف خوانده

از شرایط دیگر اقامه دعوا تصرف عدوانی، عدم سابقه تصرف خوانده می باشد. یعنی برای رسیدگی به این دعوا، خوانده نباید سابقه تصرف در ملک مورد ادعا را داشته باشد.

این موضوع باید در دادگاه ثابت شود که خوانده تحت هیچ شرایطی سابقا در ملک تصرفی نداشته است. در غیر این صورت اگر خوانده سابقه تصرف در ملک داشته باشد و این ادعا نزد قاضی دادگاه محرز گردد، امکان طرح شکایت تصرف عدوانی توسط خواهان وجود ندارد.

عدم سابقه تصرف خوانده باید توسط خواهان در مرجع قضایی صالح به اثبات برسد. لازم به ذکر است که اگر خوانده بعد از خواهان در ملک تصرف غیر قانونی داشته باشد، دادگاه حکم رفع تصرف عدوانی را با در نظر گرفتن سایر شرایط قانونی صادر می کند.

عدوانی بودن تصرف خوانده

یکی از شرایط اصلی دعوا تصرف عدوانی این است که متصرف به صورت غیر قانونی و به نحو عدوان در ملک مالک تصرف داشته باشد. یعنی اگر تصرف غیر قانونی در ملک توسط متصرف فعلی صورت نگیرد، تحت هیچ شرایطی دعوا تصرف عدوانی معنا پیدا نمی کند.

در هر حال چنانچه عدوانی بدون تصرف خوانده ثابت نشود، دادگاه نسبت به دعوا طرح شده رسیدگی به عمل نمی آورد. پس شرط دیگر برای طرح شکایت این دعوا، تصرف خوانده به صورت عدوان می باشد.

غیر منقول بودن مال مورد تصرف

همانطور که ذکر شد، دعوا تصرف عدوانی فقط در مورد اموال غیر منقول مطرح می شود. در امکان طرح چنین دعاوی برای اموال منقول وجود ندارد. بنابراین اگر شخصی به صورت غیر قانونی از مال منقول کسی استفاده کند یا برای مدت زمان مشخصی آن را به تصرف خود در آورد، اقامه دعوا تصرف عدوانی امکان پذیر نمی باشد.

در چه دادگاهی برای رفع تصرف عدوانی شکایت کنیم؟

رفع تصرف عدوانی که منظور همان بعد حقوقی آن می باشد، در دادگاه عمومی حقوقی رسیدگی می شود.

به طور کلی دعاوی تصرف عدوانی در مرحله بدوی در صلاحیت دادگاع عمومی است. به لحاظ صلاحیت محلی، قانونگذار دادگاهی را صالح می داند که مال غیر منقول در آن حوزه واقع است، اگر چه خوانده در آن حوزه اقامت نداشته باشد. بنابراین دعوا تصرف عدوانی می بایست در دادگاه عمومی محل وقوع مال غیر منقول اقامه شود.

رسیدگی به دعوی تصرف عدوانی مستلزم ارائه دادخواست به دادگاه عمومی حقوقی محل قرار داشتن ملک و پرداخت هزینه دادرسی معادل دعاوی غیر مالی می باشد.

دعوی تصرف عدوانی کیفری

برای این که تصرف عدوانی جنبه کیفری داشته باشد و جرم محسوب شود، باید یک سری شرایط در این زمینه وجود داشته باشد.

اصولا نمی توان هر نوع تصرف عدوانی را جرم تلقی کرد، زیرا ممکن است جنبه حقوقی آن به وقوع بپیوندد. برای تصرف عدوانی کیفری باید شرایط ذیل وجود داشته باشد:

• مالکیت جز یکی از شرایط طرح دعوی تصرف عدوانی کیفری است. در واقع زمانی که فردی به صورت رسمی مالک ملک نباشد و صرفا متصرف در مال بوده است، نمی توان دعوی تصرف عدوانی کیفری را اقامه کرد. در این صورت اگر شخص مستاجر باشد یا مال را برای تصرف به شخص دیگری داده باشد، تنها می توان اقامه دعوی حقوقی تصرف عدوانی را مطرح کرد. پس در تصرف عدوانی کیفری، مالکیت لازم است و شما باید حتما مالک ملک باشید تا بتوانید طرح شکایت کیفری کنید.
• تصرف عدوانی کیفری نیز در ارتباط با اموال غیر منقول مطرح است.
• قصد و نیت مرتکب برای تصرف غیر قانونی در ملک مالک جز شرایط دیگر برای طرح شکایت کیفری تصرف عدوانی است.

به طور مثال فرض کنید شما ملک خود را برای مدت معین در اختیار دوست خود قرار می دهید. بعد از گذشت مدت زمان مشخصی، دوستتان از بازگرداندن ملک به شما خودداری می کند و ادعا می کند ملک در تصرف او می باشد.

در این حالت برای این که بتوانید ملک را از تصرف دوست خود خارج کنید، می توانید اقدام به طرح شکایت کیفری تصرف عدوانی نمایید.

مرجع رسیدگی به شکایت کیفری تصرف عدوانی

رسیدگی به جرم تصرف عدوانی مانند سایر جرایم در صلاحیت مراجع قضایی کیفری است. برای طرح شکایت کیفری بابت جرم تصرف عدوانی، شاکی ابتدا باید شکایت خود را در دادسرا محل وقوع جرم (یعنی همان محلی که ملک در آن قرار دارد) مطرح کند.

شاکی شکایت خودش را در دادسرا به قسمت معاونت ارجاع تقدیم می کند. معاون ارجاع بعد از بررسی پرونده در صورت نبود مانع، ممکن است پرونده را به کلانتری محل یا یکی از شعبات بازپرسی یا دادیاری ارجاع بدهد.

اگر پرونده به کلانتری ارجاع داده شود، شاکی به مرجع مربوطه مراجعه می کند تا اطلاعات و تحقیقات دستور داده شده توسط ضابطین دادگستری مربوطه انجام گیرد و پرونده دوباره به دادسرا ارجاع داده شود.

در صورتی که پرونده به یکی از شعبات بازپرسی یا دادیاری فرستاده شود، در این حالت شاکی پس از تحویل شکوائیه از معاونت ارجاع باید به شعبه دادیاری یا بازپرسی مشخص شده مراجعه کند تا پرونده در همان مرجع ثبت شود.

البته ممکن است قبل از ثبت شکایت، دادیار و یا بازپرس دستوراتی برای انجام تحقیقات مقدماتی برای کلانتری صادر کند که در این صورت شخص باید به کلانتری مربوطه مراجعه کند و مراحل گزارش شده انجام گیرد تا پرونده به شعبه مزبور دوباره ارجاع داده شود.

بعد از آن که تحقیقات لازم درمورد شکایت مزبور در دادسرا صورت گرفت، پرونده به دادگاه کیفری صالح فرستاده می شود تا رای مقتضی در این زمینه صادر شود. دادگاه کیفری دو صلاحیت لازم برای رسیدگی به جرم تصرف عدوانی را بر عهده دارد.

در صورتی که وقوع جرم تصرف عدوانی برای دادگاه اثبات شد، مرتکبین به میزان مجازات تعیین شده محکوم می شوند.

طرح شکایت کیفری تصرف عدوانی از طریق شکوائیه

طرح شکایات کیفری برخلاف حقوقی، از طریق شکوائیه صورت می گیرد. به همین جهت برای اقامه دعوی کیفری تصرف عدوانی باید شکوائیه متناسب با موضوع دعوا تنظیم شود و سپس به دادسرا صالح ارسال می گردد.

تنظیم شکوائیه متناسب با موضوع تصرف عدوانی که تمام قواعد و مقررات قانونی در آن رعایت شده است، می تواند در روند رسیدگی به شکایت بسیار موثر باشد.

نحوه طرح شکایت حقوقی تصرف عدوانی

طرح شکایات حقوقی از جمله تصرف عدوانی از طریق دادخواست صورت می گیرد. تنظیم دادخواست باید مطابق شرایط قانونی مندرج در آیین دادرسی مدنی صورت گیرد، در غیر این صورت اگر در دادخواست مربوطه قواعد و تشریفات قانونی رعایت نشده باشد، توسط دادگاه رد می شود و هیچ گونه ترتیب اثری به آن داده نخواهد شد.

در صورت تکمیل بودن دادخواست، ابتدا به مدیر دفتر دادگاه داده می شود. بعد از بررسی دادخواست و تایید آن، وقت دادرسی توسط دادگاه مشخص می شود تا طرفین دعوی در مهلت مقرر در دادگاه حضور پیدا کنند. سپس جلسات دادرسی آغاز شده و در نهایت رای مقتضی در این زمینه صادر می شود.

مشاوره حقوقی برای طرح شکایت تصرف عدوانی

چنانچه شخصی به صورت غیر قانونی در ملک شما تصرف دارد و شرایط لازم برای اقامه دعوی تصرف عدوانی نیز فراهم است، در صورتی که قصد شکایت از او را دارید، راه حل مناسب برای شما استفاده از خدمات و سرویس های متنوع سامانه شکایت 24 می باشد که می توانیم شما را در تمام مراحل شکایت راهنمایی کنیم.

طرح شکایت تصرف عدوانی اصولا کمی زمانبر و نیازمند رعایت یکسری موارد قانونی است که بدون بهره گیری از کارشناسان و مشاوران حقوقی مجرب عملا روند رسیدگی را دشوار می کند.

سامانه شکایت 24 با بهره مندی از مشاوران و کارشناسان مجرب و متخصص در امور حقوقی و کیفری و ارائه خدماتی نظیر مشاوره های تخصصی حقوقی، می تواند شما را در تمامی مراحل ثبت شکایت یاری نماید. پس بهتر است قبل از هر اقدام حقوقی از خدمات این سامانه بهره مند شوید.

دعوی تصرف عدوانی چیست؟

زمانی که شخصی به صورت غیر قانونی در ملک مالک تصرف داشته باشد، می توان علیه او اقامه دعوی تصرف عدوانی کرد. البته اقامه دعاوی تصرف مستلزم وجود یک سری شرایط قانونی است.

برای طرح شکایت تصرف عدوانی چه شرایطی لازم است؟

شرایط لازم برای اقامه دعوی تصرف عدوانی عبارتند از: سابقه تصرف خواهان، عدم سابقه تصرف خوانده، عدوانی بودن تصرف خوانده، غیر منقول بودن مال مورد تصرف.

رسیدگی به جرم تصرف عدوانی در صلاحیت کدام دادگاه کیفری می باشد؟

رسیدگی به جرم تصرف عدوانی در صلاحیت دادگاه کیفری دو می باشد.

تفاوت بین دعوای تصرف عدوانی حقوقی و کیفری چیست؟

برای طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری، اثبات مالکیت لازم است اما در اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی، اثبات مالکیت لازم نیست و خواهان باید سابقه تصرف خود را نزد دادگاه ثابت کند.

همچنین مرجع رسیدگی به تصرف عدوانی کیفری ابتدا دادسرای حوزه وقوع مال است که با ارائه شکواییه شکایت ثبت می شود و سپس دادگاه کیفری دو می باشد، اما مرجع رسیدگی کننده به تصرف عدوانی حقوقی دادگاه عمومی حقوقی حوزه وقوع مال است که با ارائه دادخواست حقوقی قابل طرح است.

مجازات جرم تصرف عدوانی چیست؟

مجازات جرم تصرف عدوانی در ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعیین شده است که مطابق آن متصرف در حکم غاصب شناخته شده و علاوه بر بیرون کردن متصرف، وی به 15 روز تا 6 ماه حبس تعزیری محکوم می شود.