فرض را بر این بگذاریم که همه افراد یک جامعه برای رسیدگی به شکایات خود به دادگاه مراجعه کنند. طبیعی است که حجم پرونده ها بالا رفته و زمان بررسی آن ها طولانی خواهد شد.
به همین خاطر تشکیل شورای حل اختلاف یک راه حل بسیار مؤثر برای این مسئله بود. در متن پیش رو نحوه بررسی پرونده ها در این شورا و همچنین چگونگی شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف را در نظر داریم.
منظور از حل اختلاف چیست؟
حل اختلاف به تمام فرایندهایی اطلاق می شود که برای رسیدگی به اختلافات پیش آمده بین دو یا چند نفر استفاده می شود. این مهم شامل تمام روش ها و رویکردهای حل اختلاف از حل و فصل زودهنگام تا مراحل رسمی دادگاه یا مراجع ذی ربط است.
انواع اختلافات در جامعه
اختلافات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اختلاف بین افراد (به عنوان مثال، همسایگانی که بر سر یک راهروی مشترک اختلاف دارند)
- شرکت ها (به عنوان مثال، یک کارمند در اختلاف با یک کارفرما)
- گاهی اوقات خود دولت (به عنوان مثال، شرکتی که تصمیم یک سازمان دولتی را به چالش می کشد)
روش های مرسوم حل اختلافات
در تمام این شرایط، طرف‌های درگیر معمولا طیف وسیعی از گزینه‌ها را برای مدیریت یا حل اختلاف دارند. آن ها ممکن است سعی کنند:
- خودشان مسئله را حل کنند.
- موافقت کنند که از یک شخص ثالث برای کمک به آن ها پا به میدان بگذارد (مثلا قرارداد خصوصی تنظیم شود و با یک میانجی یا مشاور صحبت کنند)
- استفاده از فرایند ارائه شده توسط دولت (به عنوان مثال، یک سرویس میانجی گری دولتی، دادگاه یا بازرس)
در برخی شرایط، استفاده از سیستم دادگاه رسمی می تواند آخرین گزینه باشد.
در واقع خوب است که قبل از مراجعه به مراجع رسمی، دو راه حل قلب را بررسی کرده و مشکل به وجود آمده را حل کنیم. اما در وضعیتی که این موارد جوابگوی مسئله ما نیستند، بهتر است همان مراحل قانونی شکایت را در پیش بگیریم.
در ایران می توان این نوع طرح شکایت را در شورای حل اختلاف پیش برد. می توان گفت این شورا نوعی میانجی است تا افراد مسائل کوچک خود را در آن حل کنند.
این موارد می تواند با طرح شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف پیش برود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
چرا حل اختلاف مهم است؟
اختلافات مضر، پرهزینه و وقت گیر هستند. آن ها بر افراد، جوامع، سازمان ها، دولت و اقتصاد تاثیر می گذارند.
جلوگیری از اختلافات و حل و فصل اختلافات زودتر و مؤثرتر، به نفع جامعه و اقتصاد آن است. برخی از مزایای حل اختلاف را می توان اینگونه عنوان کرد که:
- کاهش هزینه های اجتماعی
تعارض حل نشده و حل اختلافات غیر استاندارد از نظر اجتماعی و مالی پرهزینه است.
طبق گزارش های اعلام شده، هزینه مستقیم اختلافات استخدامی در نیوزلند به تنهایی 440 میلیون دلار در سال برآورد شده است.
هزینه های کامل انواع اختلافات برای دولت، احزاب و جامعه قابل توجه است و مانع مهمی برای رونق اقتصادی است. همچنین نحوه حل و فصل اختلافات و ماهیت نتایج نیز می تواند بر اعتماد عمومی به خدمات دولتی و درک کیفیت و انصاف آن ها تاثیر بگذارد.
- شفاف سازی وظایف دولت
نحوه رسیدگی دولت مردان به شکایات افراد جامعه، میزان اهمیت آن ها به وظایف دولت را روشن می کند. دولت وظایف متعددی را در حل و فصل اختلافات انجام می دهد. از جمله:
- راه هایی را برای مردم فراهم کند تا مسائل خود را مطرح کنند
- قوانین مناسبی را تعیین کند
- اطلاعاتی در مورد رویکردهای حل اختلاف و نتایج جمع آوری کند
- خدمات مناسب حل اختلاف و شکایات را ارائه دهد.
امروزه بسیاری از این نوع خدمات به صورت الکترونیکی انجام می شود که آشنایی با روند آن ها می تواند از گمراهی مردم بکاهد. پس مهم است که دولت مردان هنگام انجام وظایف خود روش های صحیح مطالبه امور را نیز به مردم بیاموزند.
یکی از این موارد چگونگی شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف است که موضوع کانونی بحث ماست.
- تسریع فرآیند های حل اختلاف
زمانی که دولت، رسیدگی با اختلافات جامعه را اولویت خود قرار دهد، حتما تسریع در فرایند های آن را نیز مورد توجه دارد. روش های ما برای برخورد با اختلافات در دهه های اخیر در پاسخ به طیف وسیعی از تغییرات اجتماعی و سایر تغییرات تغییر کرده است.
جستجو برای جایگزین‌های مقرون به صرفه تر و سریع تر، مانند شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف، راه حل بسیار مناسبی بوده که به تسریع این مهم کمک شایانی کرده است.
دلایل مهم رجوع به شورای حل اختلاف
حیات بشر از ابتدا با اختلافات گره خورده است. اما پیدا کردن روشی برای حل این تعارض و اختلافات نیز همیشه سوی دیگر این حیات بوده.
ما در ایران، برای بررسی این مسائل در ابعاد کوچک، مانند مسائل غیرمالی (که در قانون مشخص شده) و مسائل مالی تا سقف 20 میلیون تومان، از شورای حل اختلاف استفاده می کنیم.
استفاده از این مرجع می تواند چند مزیت و دلیل مهم داشته باشد. در ابتدای امر سهولت در مراحل ثبت شکایت نظر افراد را جلب می کند.
همچنین برای دست یابی به حق ضایع شده خود لازم نیست در صف طولانی پرونده های بزرگ قرار بگیریم. دیگر دلایل مهم برای رجوع به شورای حل اختلاف را می توان اینگونه در نظر داشت که:
- این شورا انعطاف بیشتری در حل مسائل دارد.
- احترام به حریم خصوصی و رازداری افراد بسیار مهم است.
- شورا همواره سعی در احقاق حق مظلوم داشته و از متن قانون تبعیت می کند.
- نحوه عملکرد آن به وضوح برای افراد مشخص است.
- اغلب افراد می توانند با هزینه کمتر به نتایج سریع تری دست یابند.
همچنین می توانیم شورای حل اختلاف را در نقش یک شخص ثالث بی طرف تصور کنیم. حضور یک سیستم شخص ثالث بی طرف همیشه فرآیند حل اختلاف را تسهیل می‌کند و روش های مناسب را برای حل آن تعارضات پیشنهاد می دهد.
محدوده اختیارات شوراهای حل اختلاف در قانون
شورای حل اختلاف مرجعی زیر نظر دادگستری است؛ لذا قادر به انجام و تعیین حکم در برخی موارد خاص است. برای مثال مطابق با تبصره ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف «شورا مجاز به صدور حکم حبس نمی‌باشد».
اما در مبحث چهارم این قانون، تمامی موارد صلاحیت این شورا ذکر شده است. این موارد به زیر هستند:
مطابق با ماده 8: در موارد زیر شورا با تراضی طرفین برای صلح و سازش اقدام می‌نماید:
- کلیه امور مدنی و حقوقی
- کلیه جرائم قابل گذشت
- جنبه خصوصی جرائم غیرقابل گذشت
همچنین در تبصره این ماده آمده است «در صورتی‌که رسیدگی شورا با درخواست یکی از طرفین صورت پذیرد و طرف دیگر تا پایان جلسه اول عدم تمایل خود را برای رسیدگی در شورا اعلام نماید شورا درخواست را بایگانی و طرفین را به مرجع صالح راهنمایی می‌نماید».
در ماده بعدی نیز (ماده 9) مواردی ذکر شده که شورا بر طبق آن ها مبادرت به صدور رأی می‌نماید. این موارد عبارت‌اند از:
- در جرائم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی و امور خلافی از قبیل تخلفات راهنمایی و رانندگی که مجازات نقدی قانونی آن حداکثر و مجموعا تا سی میلیون (30.000.000)ریال و یا سه ماه حبس باشد.
- تامین دلیل
همان طور که اشاره شده طبق تبصره این ماده، شورا مجاز به صدور حکم حبس نیست.
لازم به ذکر است که با تکیه بر ماده 10، برخی از دعاوی، حتی با توافق طرفین، قابلیت طرح در شورا را ندارد. این موارد عبارت‌اند از:
- اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، فسخ نکاح، رجوع، نسب
- اختلاف در اصل وقفیت، وصیت، تولیت
- دعاوی راجع به حجر و ورشکستگی
- دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی
- اموری که به موجب قوانین دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع قضائی غیردادگستری است
همچنین با توجه به ماده 11، قاضی شورا در موارد زیر با مشورت اعضاء شورای حل اختلاف رسیدگی و مبادرت به صدور رای می‌نماید.
- دعاوی مالی در روستا تا بیست میلیون (20.000.000) ریال و در شهر تا پنجاه میلیون (50.000.000) ریال
- کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه
- صدور گواهی حصروراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن
- ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد
در ماده 12 این قانون نیز به وضوح اعلم شده که «در کلیه اختلافات و دعاوی خانوادگی و سایر دعاوی مدنی دادگاه رسیدگی‌کننده می تواند با توجه به کیفیت دعوی یا اختلاف و امکان حل و فصل آن از طریق صلح و سازش فقط یک بار برای مدت حداکثر تا دو ماه موضوع را به شورای حل اختلاف ارجاع نماید».
مراحل ثبت شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف
همان‌طور که می دانید برای طرح شکایت در هر مرجع قانونی باید پرونده مربوطه تشکیل شود. در اصل برای شروع کار شما باید دادخواست خود را برای مسئله پیش آمده به آن مرجع تقدیم کنید.
نوع ثبت شکایت در شورای حل اخلاف در ابتدای امر به صورت غیر حضوری است. شما با ثبت نام در سامانه ثنا می توانید شکایت خود را آغاز کنید.
این کار با مراجعه به یکی از دفاتر الکترونیکی قضایی انجام می شود. اما قبل از آن مهم باید شورای حل اختلاف منطقه خود را پیدا کرده باشید. به بیان دیگر لازم نیست برای حل اختلاف پیش آمده مسافت زیادی را طی کنید.
هر منطقه، شورای حل اختلافات خود را دارد تا در تسریع اختلافات پیش آمده، کمک کند.
در ادامه پس از ثبت دادخواست مورد نظر، هزینه دادرسی تعیین شده را برای طرح شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف پرداخت می کنید.
تعرفه این دادرسی ها هر ساله از طرف دولت اعلام می شود. پس از پرداخت هزینه، باید منتظر نوبت پرونده خود بمانید.
همچنین توجه داشته باشید که تمامی مراحل مربوط به پرونده به صورت ابلاغیه به طرفین دعوا اطلاع داده می شود.
در چند سال گذشته این اطلاعات از طریق پست ارسال می شده است اما با پیشرفت تکنولوژی این مهم از طریق سامانه ثنا انجام می شود.
مراحل پیگیری شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف
برای پیگیری شکایت انجام شده در شورای حل اختلاف می توانید از این روش ها استفاده کنید.
- در همان قدم اول، هنگام ثبت نام در سامانه ثنا، رمز شخصی خود را دریافت خواهید کرد. این رمز به صورت پیام کوتاه به موبایل شما ارسال می شود. همچنین این پیام کوتاه می تواند حاوی اطلاعاتی چون: رمز مخصوص پرونده، شعبه رسیدگی کننده و آدرس شعبه و خلاصه پرونده شما باشد.
- همچنین با ارسال اعداد تعریف شده به شماره 500049 می توانید اطلاعات مهم پرونده خود را دریافت کنید. برای استفاده از این سامانه باید اعداد تعریف شده را بشناسید. در این سامانه، راهنمای دریافت خلاصه پرونده با ارسال عدد 1، راهنمای دریافت رمز پرونده با ارسال عدد 2، راهنمای دریافت شعبه رسیدگی کننده و آدرس با ارسال عدد 3 و راهنمای ارسال پیشنهاد و یا انتقاد با ارسال عدد 9 امکان پذیر است.
به یاد داشته باشید که این خدمات تنها برای شماره تلفن آن ها در سیستم مدیریت پرونده قضایی ثبت شده، امکان پذیر است.
نحوه رسیدگی به پرونده بعد از شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف
پس از ثبت شکایت، شما به عنوان شاکی به شورا فرا خوانده می شوید. مطابق با ماده 3 قانون شوراهای حل اختلاف، «هر شورا دارای سه نفر عضو اصلی و دو نفر عضو علی البدل است و می‌تواند برای انجام وظایف خود دارای یک دفتر باشد که مسئول آن توسط رئیس شورا پیشنهاد و ابلاغ آن از سوی رئیس کل دادگستری استان یا معاون ذی‌ربط وی صادر می شود».
فرد ذی صلاحی که پرونده شما را بررسی می کند، وظیفه دارد که با تحقیق و تفحص در مورد صحت شکایت شما پرونده را پیش ببرید. در نهایت با صدور رای پرونده شما خاتمه پیدا می کند.
گزارش اصلاحی شورای حل اختلاف به چه معناست؟
این گزارش با هدف ایجاد صلح بین طرفین نوشته می شود. قابل تجدید نظر نیست و هیچ گونه اعتراضی به آن وارد نخواهد شد.
تمامی دادخواست های مربوط به شورای حل اختلاف از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود؟
بله. با مراجعه به نزدیک‌ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی می توانید مراحل شکایت اینترنتی در شورای حل اختلاف را انجام دهید.
قاضی شورای حل اختلاف چگونه به پرونده رسیدگی می کند؟
مطابق با ماده 20 قانون شوراهای حل اختلاف، رسیدگی قاضی شورا از حیث اصول و قواعد تابع مقررات قانون آئین دادرسی مدنی و کیفری است. همچنین او با توجه به مستندات پرونده حکم را صادر خواهد کرد.
